Milli mála - 01.01.2010, Qupperneq 59

bendir á í bókinni Máttugar meyjar23 að hugtakið uppskafningur
(e. palimpsest) vísar til handrita sem skafin voru upp og árituð að
nýju en upphaflega handritið má þó að einhverju leyti kalla fram
aftur og gera læsilegt með nútímatækni.24 Í skýringum Helgu
kemur m.a. fram að Sandra gilbert og Susan gubar hafi notað hug-
takið í yfirfærðri merkingu um þaggaða rödd kvennamenningar í
The Madwoman in the Attic (1979) en hugtakið henti vel til að lýsa
því hvernig ríkjandi menning verður víkjandi og er þögguð af ann-
arri menningarhefð sem yfirtekur hana.25
athyglisvert er að kerlingabækurnar sem anna bætir við í sögunni
eiga í afar írónískri samræðu við hefðbundna hejtumynd karlmennsk-
unnar, án þess þó að minnka hlut hennar á nokkurn hátt. Sá menn-
ingarbræðingur sem Kristjana dregur upp mynd af er í fullu samræmi
við skilning okkar sjálfra, í það minnsta fram að þessari öld. En
hvern ig getur það farið saman að Kristjana segist vera að gera til-
raunir með að leyfa kanadískri rödd að hljóma óhindrað og að þessi
og fleiri sögur í The Axe’s Edge eru meira og minna samskeyttar
þýðingar úr söguþáttum um nýja Ísland og þjóðtrú gamla Íslands?
Svarið er væntanlega að þótt efnið sé að sönnu „innflutt“ frá gamla og
nýja Íslandi í ensk-kanadískt tungutak þá er hvorki „guest“ né aðrar
sögur Kristjönu í The Axe’s Edge einungis um (Vestur-)Íslendinga,
heldur vísa þær jafnframt út fyrir íslenska sögu og arfleifð.
4. aðlögun
Þýðing sem er jafn samsett og sagan „guest“ hlýtur að vera komin
yfir ákveðin mörk í sköpunarferlinu og teljast „aðlögun“. Sagan
ber reyndar óræk merki aðlögunar, en eins og Linda Hutcheon
bendir á í bók sinni A Theory of Adaptation (2006) hefur hugtakið
aðlögun þrennskonar merkingu. Í fyrsta lagi vísar orðið í ferli þar
sem saga eða frásögn er löguð að nýjum miðli eða birtingarmynd,
en í öðru lagi í afurð þess ferlis, t.d. þegar saga sem upphaflega var
flutt í kvæði, skáldsögu, smásögu, eða myndasögu á bók er endur-
sögð í kvikmynd, sjónvarpsþáttum, tölvuleikjum, leiksviði eða ein-
guðrún BJörK guðSTEInSDÓTTIr
59
23 Helga Kress, Máttugar meyjar, reykjavík: Háskólaútgáfan, 1993.
24 Sama rit, bls. 15.
25 Sama rit, bls. 190 n6–7, bls. 15.
Milli mála 2011_Milli mála 1-218 6/28/11 1:38 PM Page 59