Milli mála - 01.01.2010, Page 80
Á tíunda áratug 20. aldar var franskan í alsír orðin að hug -
mynda fræðilegum óvini frekar en hernaðarlegum, eins og hún
hafði birst í hernámi Frakka á 19. og 20. öld. Fyrir þá alsírbúa sem
vildu koma á íslömsku ríki var franskan tákn fyrir veraldarhyggju
og óvelkomin vestræn áhrif. Djebar hafði þegar í L’Amour, la fan-
tasia reynt að svara hugmyndum sem fengu sífellt meira vægi í
alsír um að alsírskir höfundar ættu ekki að nota tungumál nýlendu-
herranna vegna þess að alsír-franska væri herfang, eiturgjöf og
stjúpmóður-tungumál. Í bókinni styðst Djebar við frönsk skjöl frá
nýlendutímabilinu og endurritar söguna með því að færa í orð þá
sögu sem þessar heimildir greina ekki frá. Þetta á við bæði í eigin-
legri og óeiginlegri merkingu því að í frönskum texta hennar koma
hvað eftir annað upp á yfirborðið arabísk og berbísk orð og/eða
orðtök. En vonir Djebar um að unnt væri að sýna alsírskar hefðir
tungumála-margbreytileika í jákvæðu ljósi brugðust – þegar vinir
og kunningjar hennar urðu fórnarlömb íslamista í alsír.18 Morðin
voru yfirleitt framin í skjóli nætur og þeir sem ráðist var á voru
ekki aðeins menntamenn, heldur einnig almennir borgarar og jafn-
vel börn. Í stað endurnýjunar, eins og Djebar vonaðist til, varð
tungumálið að sjúkdómsmerki þess ofbeldis sem hrjáði alsírskt
þjóðfélag.
5. Eintyngi eins og „annarra“
Stríðið gegn menntamönnum í alsír var vitaskuld áfall fyrir als-
írskar bókmenntir, þar sem raddir rithöfunda voru að stórum hluta
þaggaðar. Margir urðu landflótta og ófáir voru myrtir. Eins og
einræðisöfl víða annars staðar beittu yfirvöld „eintyngi“ eða
„monolinguisma“ til að breiða yfir tvímæli með hinu „ríkjandi“
tungumáli. Í bók sinni Monolinguisme de l’autre (Tvítyngi hins,
1996) afbyggir Jacques Derrida hugtakið „eintyngi“ með því að
benda á að hinn eintyngdi einstaklingur tali alltaf annað tungumál
– eða eins og hann sagði um sjálfan sig: „Ég tala aðeins eitt tungu-
mál og það er ekki mitt.“19 Hann telur tungumál varðveita „mis-
TunguMÁL úTLEgðar – uM SKrIF aLSÍrSKa rITHöFunDarInS aSSIu DJEBar
80
18 Sjá Julija Šukys, „Language, the enemy: assia Djebar’s response to the algerian intello-
cide“, bls. 116.
19 Jacques Derrida, Le Monolinguisme de l’autre, París: galilée, 1996, bls. 13.
Milli mála 2011_Milli mála 1-218 6/28/11 1:38 PM Page 80