Milli mála - 01.01.2010, Page 82
til að marka sér stöðu í tungumálinu. Það er því kannski ekki
undar legt að hann leggi að jöfnu störf rithöfundarins og þýðandans:
Með þeim hætti tengir hann þýðingarhugtakið við hugtakið um
„tví-tunguna“. Hann segir móðurmálið sífellt að verki í hinu
erlenda máli og að í textanum eigi sér stað stöðug „þýðing“. Málið
(textinn) snýst ekki um annað hvort frönsku eða arabísku; megin-
atriðið er að framkalla nýja fleti innan eða inn á milli mála (fr.
infraliminaire).20 Eftirfarandi tilvitnun er að finna í bók Khati bis
Maghreb pluriel (Hin fjölþætta Maghreb, 1983): „allar þessar
marokkósku frönskumælandi bókmenntir eru frásagnir af þýðing-
um. Ég á ekki við að þær séu einungis þýðingar; ég árétta að um er
að ræða frásagnir sem tala tungum.“21 Í huga Khatibis eru frönsku-
mælandi bókmenntir þannig fjöltyngdar; þær miðla erlendum
menningarheimum, gera ólík tungumál sýnileg (með því að láta
þau „heyrast“ í frönskunni) og sviðsetja (fr. mettre en récit) sam-
fund þeirra í annarlegu máli – kannski „þriðja“ málinu. Þýðingin
sem fer fram er á „frummáli“, en sú franska sem töluð er í þessum
bókmenntum ber með sér að hún sé í stöðugri samræðu við önnur
tungumál og aðra menningarheima. öll skapandi skrif felast í því
að „þýða hugsun sína“ (fr. traduire sa pensée) eins og Michel
Deguy orðar það.22
Þýðing er í þessum skilningi grundvallarforsenda skrifa og öll
skrif eru hlaðin innri og ytri þýðingum. Í grein sinni um þýðingar
„Qu’est-ce qu’une traduction „relevante“?“ (Hvað er viðeigandi
þýðing?), talar Derrida um að tungumál snerti hvert annað, sleiki
hvert annað líkt og tungur eða eldtungur, hvort sem við erum innan
eins máls eða milli mála eins og þegar við þýðum frá einni tungu
yfir á aðra. Þegar kemur að tungumálum er alltaf um mergð tungu-
mála að ræða og landamærin eða mörkin eru aldrei fullkomlega
hrein eða held.23 Í bók sinni Tvímæli. Þýðingar og bókmenntir
fjallar Ástráður Eysteinsson um þriðja textann sem afurð óbeins
TunguMÁL úTLEgðar – uM SKrIF aLSÍrSKa rITHöFunDarInS aSSIu DJEBar
82
20 abdelkebir Khatibi, Maghreb pluriel, París: Denoël, 1983.
21 „Toute cette littérature maghrébine dite d’expression française est un récit de traduction. Je
ne dis pas qu’elle n’est que traduction, je précise qu’il s’agit d’un récit qui parle en langues.“
Sama rit, bls. 186.
22 Michel Deguy, „Traduire, disent-ils“, L’Écrit du temps. La décision de traduire: l’exemple
Freud, 7/1984, bls. 91–100.
23 Jacques Derrida, „Qu’est-ce qu’une traduction “relevante”?“, Jacques Derrida, París: Édi-
tions de l’Herne, 2004, bls. 561–562.
Milli mála 2011_Milli mála 1-218 6/28/11 1:38 PM Page 82