Milli mála - 01.01.2010, Side 84
það nægir að benda á að hún var fyrsta alsírska konan sem inn-
ritaðist í École normale Supérieure, skóla sem telst ein æðsta
menntastofnun Frakklands, þaðan sem hún lauk síðar doktorsprófi
í sagnfræði. Árið 2005 hlotnaðist henni sú upphefð að vera kosin
inn í frönsku akademíuna, l’académie Française (eða „samfélag
hinna ódauðlegu“ (fr. les immortels), eins og sagt er), fyrst mag-
rebískra (arabískra) höfunda.
arabíska er móðurmál Djebar og það tengir hana við samfélag als-
írskra kvenna. En hún hlaut háskólamenntun sína í franska skóla -
kerfinu, skrifar ekki klassíska arabísku heldur stendur á milli tveggja
menningarheima. Hún var t.d. ekki lokuð inni á heimilinu heldur fékk
að vera utandyra án slæðu. Hún naut þannig óvenjulegs „kven frelsis“,
en þurfti í staðinn að taka upp tungu nýlenduherranna. Djebar hefur
sagt að til þess að slíta af sér fjötra frönskunnar verði að beita hana
„ofbeldi“, menga hana arabísku talmáli og marka hana þannig spor-
um þjóðar sinnar og sögu sinna þögguðu alsírsku systra.
Djebar hefur haldið því fram að hún hafi litið á frönsku sem sitt
svæði (fr. territoire). Þar hafi hún haslað sér völl, en samt verið á
mörkum tungumálsins. Engin raunveruleg breyting varð þar á
þegar hún flutti til Frakklands: Tungumálið hélt áfram að vera sama -
staður hennar, ekki sjálft Frakkland.29 Það er á mörkum tungumála
sem Djebar stendur frammi fyrir „ómöguleikanum“. Hún telur það
skyldu sína að greina frá píslargöngu þjóðar sinnar. En til þess að
viðhalda minningunni þarf hún að nota frönskuna, hið „erlenda
tungumál“. Hún segist auk þess þurfa að „létta af þessu skrifmáli
hinum þunga skugga sem hvílir á því vegna fortíðar þess í alsír“
(franskan sem breiddist út í alsír með innrásaraðilum árið 1830 og
fylgdi þeim í hrottafengnu stríði sem stóð um 40 ár – en einnig
franskan sem tilheyrir tímabilinu sem er kennt við frið í alsír (fr.
l’Algérie pacifiée) á árunum 1920–1930).30
Á það hefur verið bent að skáldsögur Djebar séu eins konar
sögulegur uppskafningur (fr. palimpseste), þ.e. handrit sem hefur
verið skafið upp til að hægt væri að skrifa nýjan texta á síðurnar.31
TunguMÁL úTLEgðar – uM SKrIF aLSÍrSKa rITHöFunDarInS aSSIu DJEBar
84
29 Sama heimild.
30 Sama heimild.
31 Sjá m.a. anne Donadey „Elle a résumé le vif du passé. L’écriture-palimspeste d’assia
Djebar“, Postcolonialisme and Autobiographie, ritstj. alfred Hornung og Ernstpeter ruhe,
amsterdam: rodopi, 1998, bls. 101–115, hér bls. 103–104.
Milli mála 2011_Milli mála 1-218 6/28/11 1:38 PM Page 84