Morgunblaðið - 23.10.2014, Blaðsíða 32

32 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. OKTÓBER 2014
VIÐTAL
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Íslendingur? Bliki brá fyrir í aug-
um Danans sem ég hitti í fjarlægu
landi. Hann varð ofurlítið dreyminn
á svipinn og sagði að á Íslandi hefði
hann átt eitthvert besta tímabil ævi
sinnar. „Það var gaman að vera á
Bessastöðum. Annast kýrnar og
eignast góða vináttu við forsetahjón-
in, Ásgeir og Dóru,“ sagði Poul
Henning Jensen, sem er orðinn 77
ára og var lengi kúabóndi á Fjóni.
Hann brá búi fyrir allmörgum árum
og fól búskapinn afkomendum sín-
um.
Þegar búskapnum sleppti lögðust
Poul og Inge kona hans í heims-
hornaflakk og voru í orlofi við
Gardavatnið á Ítalíu þegar Morg-
unblaðsmaður hitti Poul. Þegar eftir
því var leitað var honum ljúft að rifja
upp Bessastaðasögu sína. Sest var
niður í sólstofu hótelsins og snakkað
á prentsmiðjudönsku. Hrafl á hinu
ástkæra ylhýra máli flaut þó með
enda er íslenskan sem Poul nam á
sínum tíma honum ekki fyrnd með
öllu.
Óvænt upphefð
Fyrr á árum var nokkuð algengt
að Íslendingar réðu sig til landbún-
aðarstarfa í hinum norrænu lönd-
unum og öfugt. Og það var vorið
1956 sem Paul sá auglýsingu í hinu
danska Landbrugsbladet um að lið-
tæka menn þyrfti til Íslands og
reynsla af fjósverkum væri góð.
Hann svaraði kalli, sendi bréf og
lýsti áhuga sínum. Svar barst fljót-
lega og ekki leið á löngu uns þau
Poul og Inga héldu til Íslands, þá
ung og ástfangin.
„Það var í maímánuði sem við
komum til Íslands með vél frá Flug-
félagi Íslands. Ferðin var annars
svolítið án fyrirheits, það var fyrst
þegar ég hitti fulltrúa Búnaðar-
félags Íslands sem ég fékk að vita að
ég færi á Bessastaði,“ segir Poul,
sem fannst þetta nokkuð óvænt upp-
hefð.
Unnustan Inge munstraðist hins
vegar í vinnukonuvist á glæsiheimili
við Ægisíðu. Sá þar um þrif og að
„pússa gluggana svo sæist vel yfir
Skerjafjörðinn að Bessastöðum“,
eins og Poul kemst að orði. Um helg-
ar tók hann gjarnan Hafnarfjarð-
arstrætó til að heimsækja ástina
sína en fékk bíl í eigu forsetaemb-
ættisins við betri tilefni.
Ekkert kóngalíf
Löng hefð var fyrir því að rekið
væri rausnarbú á Bessastöðum. Bú-
peningur var á húsi og tún heyjuð á
sumrin. Var þetta við lýði allt til loka
embættistíðar Ásgeirs Ásgeirssonar
árið 1968. Forsetasetrið var með
öðrum orðum gott íslenskt sveita-
heimili, hvar barnabörn forseta-
hjónanna, þeirra Ásgeirs og Dóru
Þórhallsdóttur, dvöldust mikið á
sumrin. Því var oft líf og fjör á bæn-
um.
Þótt á forsetasetri væri gat Poul
ekki lagst þar á silkidún og sæng og
tekið upp kóngalíf, þótt einhver
hefði kannski vænst þess á svona
stað. Prinsar konungsins þurftu að
standa sína plikt.
„Þetta var hörkuvinna og þegar
ég kom var bústjórinn Jóhann Jón-
asson í orlofi svo ég tók strax við
búsforráðum. Það var í mörg horn
að líta, kýrnar voru 43 og til viðbótar
allmargar kvígur. Að dönskum sið
fór ég semma á fætur á morgnana,
var oft kominn í fjósið um fjög-
urleytið. Íslenskur strákur, vinnu-
maður sem átti að vera mér til að-
stoðar, var hins vegar morgunlatur
og lét ekki segjast fyrr en ég fór ein-
hvern morguninn inn til hans. Svipti
af honum sænginni og sagði strák að
koma sér á fætur og til vinnu. Það
var ekkert gefið eftir skal ég segja
þér, enda þurfti að sinna verkunum
þótt menn væru þreyttir,“ segir
Poul.
Ásgeir kom oft í fjósið
Hlutverk þeirra fjósamanna var
að koma mjólkinni á brúsa sem síðan
var seld beint til Landspítalans. „Á
sjúkrahúsinu var sóst eftir að fá
ógerilsneydda mjólk, sem átti að
gera sjúklingum gott. Ásgeir forseti
var alltaf vel til til fara og ljóst hárið
vel greitt. Hann kom oft í hvers-
dagsfötunum til okkar í fjósið og
spurði hvernig búskapurinn gengi.
Þá var bróðir Ásgeirs, Ragnar bún-
aðarráðunautur, stundum þarna á
svæðinu,“ segir Poul og heldur
áfram:
„Annars bar margt á góma í
spjalli við forsetann. Hann talaði
góða dönsku og nefndi oft handrita-
málið, að Íslendingar yrðu að end-
urheimta þennan menningararf sinn
aftur frá Dönum. Þá var spjallað um
allt mögulegt við eldhúsborðið því
þegar úr fjósinu kom var alltaf kom-
ið við á heimili forsetahjónanna og
komið með mjólkurskammt dagsins.
Jú og stundum buðu þau forseta-
hjónin upp á pönnukökur. Þá varð
maður auðvitað var við talsverðan
gestagang. Ég missti þó af heimsókn
þeirra Friðriks 9. Danakonungs og
Ingiríðar drottningar í apríl 1956,
það er mánuði áður en ég kom.“
Fjósið nú bílageymsla
Paul starfaði liðlega eitt ár á
Bessastöðum. Réð sig í framhaldinu
að Lundi í Kópavogi, þar sem var
stórt bú og mikil umsvif. Þau Poul
og Inge héldu svo aftur heim til
Danmerkur árið 1958. Höfðu þá
myndað tengsl við fjölda Íslendinga.
Hafa þau því alltaf haft nokkur
tengsl til Íslands. Þá kveðst viðmæl-
andi okkar alltaf fylgjast með tíð-
indum frá landinu í norðri, nú að
undanförnu af eldgosinu í Holu-
hrauni.
„Já, ég hef tvívegis komið að
Bessastöðum eftir þetta; fyrst 1985
og seinna 2004. Þá tók ráðsmaður á
móti okkur og sýndi mér gamla fjós-
ið. En mikil þóttu mér þau viðbrigði
að sjá að búið væri að breyta gamla
fjósinu í geymslu fyrir glæsibíla for-
setans.“
Fjósamaður forsetans fundinn
 Danskur Jensen mjólkaði Bessastaðakýrnar  43 voru í fjósinu  Pönnukökur hjá Ásgeiri og
Dóru  Var eitt besta tímabil ævi minnar  Snakkað á prentsmiðjudönsku við Íslending á Ítalíu
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Dani Það var gaman að vera á Bessastöðum. Annast kýrnar og eignast góða vináttu við forsetahjónin, segir Poul Henning Jensen fyrrum bóndi á Fjóni.
Ljósmynd/Úr safni afkomenda Ásgeirs Ásgeirssonar
Bústörf Heyskapur á Bessastaðatúni á fallegum og sólríkum sumardegi fyrir um það bil sextíu árum.
Skuldlaus Poul Henning fór kvitt frá Bessastöðum, eins og veraldlegt yf-
irvald sveitarinnar, Sveinn Erlendsson, staðfesti með þessu bréfi.
Falleg
jólagjöf
frá Ernu
Handsmíðaðir
íslenskir
silfurmunir í 90 ár
Póstsendum
Serviettuhringurinn 2014
Verð: 12.500
Jólaskeiðin 2014
(hönnun Sóley Þórisdóttir)
Skipholti 3 - Sími: 552 0775 - www.erna.isERNA GULL- OG SILFURSMIÐJA
Silfurmunir og skartgripir síðan 1924
0Verð: 19.50
Skeiðin
er smíðuð
á Íslandi úr
ósviknu silfri.
Aukablað alla
þriðjudaga