Morgunblaðið - 23.10.2014, Page 37

og atvinnusögu Reykjavíkur. Þar
segir einnig:
Vonir bundnar við síldina
„Húsið sem um ræðir er gamalt
síldarverksmiðjuhús á fjórum hæð-
um sem stendur á lóð númer 20 við
Grandagarð. Það var byggt árið 1950
sem síldarbræðslu- og úrvinnsluhús
fyrir síldarverksmiðju sameignar-
félagsins Faxa sem stofnað var af
Reykjavíkurbæ og hlutafélaginu
Kveldúlfi árið 1948.
Húsið teiknuðu arkitektarnir Sig-
urður Guðmundsson og Eiríkur Ein-
arsson. Það er fjórlyft með mjórri
þakhæð eftir miðjuási, byggt úr járn-
bentri steinsteypu og slétthúðað að
utan. Í því voru upphaflega vélasalir
á öllum hæðum, auk efnarannsókn-
arstofu á 1. hæð og geymslurýmis á
þakhæð.
Síldarverksmiðja Faxa sf. var reist
á þeim tíma þegar Suðurlandssíldin
hafði gengið inn í Kollafjörð og Hval-
fjörð og miklar vonir voru bundnar
við áframhaldandi síldargöngu.
Verksmiðju félagsins var valinn stað-
ur á uppfyllingu nyrst við Granda-
garð, sem þá þjónaði enn sem hafn-
argarður sem tengdi Örfirisey við
land. Verksmiðjan var hin fyrsta hér
á landi þar sem beitt var þurrvinnslu
sem var ný síldarvinnsluaðferð á
þessum tíma og átti að koma í veg
fyrir allan óþrifnað og óþef.
Hluti þeirra mannvirkja sem stóðu
á lóðinni hefur nú verið fjarlægður,
m.a. tíu mjöltankar sem reistir voru á
árunum 1976-1980 fast austan við
gamla fjórlyfta verksmiðjuhúsið og
nýtt verksmiðjuhús sem byggt var
við vesturhlið þess árið 1996.
Áberandi kennileiti
Hið fjórlyfta síldarverksmiðjuhús
Faxa sf. var áberandi kennileiti við
Reykjavíkurhöfn á sínum tíma. Það
er byggt sem sérhæft verksmiðjuhús
og er gott dæmi um iðnaðar-
arkitektúr frá 5. og 6. áratug 20. ald-
ar.
Nú þegar yngri mannvirki hafa
verið fjarlægð og gerðar hafa verið
gagngerar endurbætur á húsinu, þar
sem gluggar hafa m.a. verið færðir í
upphaflegt horf, nýtur húsið sín mun
betur í umhverfi sínu og hefur öðlast
aftur þann sess sem það hafði áður
sem sýnilegur og mikilvægur hluti af
umgjörð hafnarinnar. Einnig hafa
verið gerðar endurbætur á ketilhúsi í
suðvesturhorni lóðarinnar og ýmsar
aðrar umhverfisbætur á lóðinni.
Hönnuðir endurbóta eru ASK
arkitektar. ÍAV önnuðust verkið.“
hafði haft lýsisbræðslustöð í eyj-
unni sem mikinn ódaun lagði frá
yfir bæinn. Geir mun fyrstur
manna hafa kallað þetta „pen-
ingalykt“.
Margir skrifuðu um málið í blöð-
in og lýstu vantrú sinni og
hneykslan á því að leyft yrði að
koma upp „gúanói“ á „besta stað í
bænum“, rétt við bæjardyrnar.
Það myndi verða „heimsmet
Reykjavíkur sem höfðuborgar að
eiga síldarverksmiðju við hafn-
armynnið til þess að skreyta inn-
siglinguna“.
Megum ekki eyðileggja
eyjuna með grútarbræðslum
Víkverja Morgunblaðsins var
þetta hjartans mál: „Við megum
ekki eyðileggja eyjuna með því að
setja þar upp grútarbræðslur, eða
annað, sem skemmir fyrir okkur
fagran blett í nágrenni bæjarins
og ef til vill eitrar andrúmsloftið í
bænum ofan í kaupið.“
Forráðamenn verksmiðjunnar
fullyrtu hins vegar að hún myndi
verða búin ýmsum nýjungum sem
kæmu í veg fyrir allan óþrifnað og
óþef. Þannig áttu síldarþrærnar að
vera með öðru sniði en vanalega,
þannig að síldinni yrði dælt upp úr
bátunum í lokaða geyma og þaðan
til vinnslu án þess að geymast í
opnum þróm.“
í bænum“
FRÉTTIR 37Innlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. OKTÓBER 2014
Veldu þér persónuleg viðskipti
hvar sem þú ert.
– Veldu þér Sparisjóð.
Sveindís Ósk Ólafsdóttir
Sparisjóðurinn, Akureyri
www.spar is jodur inn . is
„Það skiptir ekki máli hvar fólk er
búsett ef það vill vera í viðskiptum
við Sparisjóðinn.“
Suðureyri
Bolungarvík
Hólmavík
Sauðárkrókur
Siglufjörður Kópasker
Raufarhöfn
Þórshöfn
Akureyri
Grenivík
Dalvík Húsavík
Laugar
Mývatnssveit
Neskaupsstaður
Breiðdalsvík
Djúpivogur
Höfn
Selfoss
Vestmannaeyjar
-fyrir þig og þína
D
Y
N
A
M
O
R
E
Y
K
JA
V
ÍK
Stofn úthafsrækju er áfram í lægð miðað við síð-
asta áratug. Í leiðangri fyrir Norður- og Norð-
austurlandi var mestur þéttleiki rækju á norðaust-
anverðu svæðinu. Þótt þéttleikinn hafi ekki verið
mikill var aukning austast á rannsóknasvæðinu, í
Bakkaflóadjúpi og Héraðsdjúpi. Aldrei hefur
fengist jafnlítið af rækju vestast á svæðinu í sam-
bærilegum leiðöngrum. Á öllum svæðum var vísi-
talan undir langtímameðaltali.
Frá því í byrjun ágúst hefur Hafrannsókna-
stofnun staðið fyrir leiðöngrum með það að mark-
miði að meta magn og útbreiðsla rækjustofna við
landið. Annars vegar var um að ræða árlegan út-
hafsrækjuleiðangur sem farið var í dagana 5.-18.
ágúst og í stað rannsóknaskips var farið með
rækjuskipinu Sigurborgu SH12. Hins vegar var
dagana 15. september til 5. október kannað ástand
rækju á grunnslóð og fóru þær rannsóknir fram á
Dröfn RE 35.
Minna var af smárækju fyrir Norðurlandi en ár-
ið 2013, en magn hennar var þó meira en á tíma-
bilinu frá 2008 til 2012. Mikið var af þorski á
rækjuslóðinni, en mest var af þorski austur og
norðaustur af landinu. Magn grálúðu var lítið og
hefur ekki mælst minna í úthafsrækjuleiðangri frá
árinu 2005.
Í meðallagi í Djúpinu
Á grunnslóð voru könnuð sex svæði: Arnar-
fjörður, Axarfjörður, Húnaflói, Ísafjarðardjúp,
Skagafjörður og Skjálfandi. Stofnvísitala rækju í
Arnarfirði var undir meðallagi, en lagt hefur verið
til að leyfðar verði veiðar á 250 tonnum af rækju
fiskveiðiárið 2014/2015. Stofnvísitala rækju í Ísa-
fjarðardjúpi mældist í meðallagi og er lagt til að
leyfðar verði veiðar á 750 tonnum af rækju fisk-
veiðiárið 2014/2015. Rækjustofnar á öðrum svæð-
um eru enn í lægð og mælir Hafrannsóknastofnun
ekki með veiðum á þeim svæðum.
Almennt var minna af ýsu en á síðustu árum, en
magn hennar hefur minnkað nánast stöðugt frá
árinu 2005. Einnig var minna eða svipað magn af
þorski og í rannsókninni 2013. Töluvert meira
mældist af ýsuseiðum í leiðangrinum en undanfar-
in ár, segir í frétt frá Hafrannsóknastofnun.
Stofn úthafsrækju enn í lægð
 Veiðar á innfjarðarrækju leyfðar í Arnarfirði og Ísafjarðardjúpi