Læknablaðið - 15.01.2005, Blaðsíða 85

1975-1 984 / BERKLAVEIKI
Year Mid-year population Pulmonary tuberculosis Meningeal tuberculosis Other forms of tuberculosis Tuberculosis (all forms)
Number of deaths Rate per 100,000 population Number of deaths Rate per 100,000 population Number of deaths Rate per 100,000 population Number of deaths Rate per 100,000 population
1956 161,090 10 6 1 0.6 2 1 13 8
1957 164,766 6 4 - - 1 0.6 7 4
1958 168,494 6 4 - - - - 6 4
1959 172,006 6 3 - - 2 1 8 5
1960 175,574 4 2 - - 1 0.6 5 3
1961 178,675 2 1 - - - - 2 1
1962 181,768 4 2 - - 1 0.6 5 3
1963 185,481 3 2 - - - - 3 2
1964 188,848 2 1 - - - - 2 1
1965 192,304 3 2 - - - - 3 2
1966 195,610 2 1 - - - - 2 1
1967 198,674 4 2 - - - - 4 2
1968 201,244 4 2 - - - - 4 2
1969 202,920 5 2 - - - - 5 2
1970 204,104 2 1 - - - - 2 1
Table V. Death-rate per 100,000 populatiort for meningeal tuberculosis, by age, for five-year periods, 1911-1960.
Agegroup
(years) 1911-15 1916-20 1921-25 1926-30 1931-35 1936-40 1941-45 1946-50 1951-55 1956-60
Under 1 146 168 220 220 256 104 80 17 5 0
1-4 117 105 122 120 88 59 25 27 4 0
5-9 70 65 52 43 39 23 10 3 1 1
10-14 26 36 41 38 27 23 8 7 2 0
15-19 39 36 50 47 32 7 7 3 2 0
20-29 13 22 25 23 16 8 7 4 1 0
30-39 8 7 7 11 8 4 0 1 0 0
40-49 4 13 4 14 7 3 0 0 1 0
50-59 5 3 10 12 0 2 0 2 1 0
60-69 0 8 3 12 3 0 0 0 0 0
70-79 0 0 6 0 0 0 0 0 0 0
Total 33 35 39 38 28 15 7 5 1 0
manndauða aldursflokksins. Á tímabilinu 1956-60 er
hann aftur á móti fallinn niður í 0 á þessu aldursskeiði
eftir að hafa verið rúmlega 1% um sjö ára aldur og
hæstur um 4% á aldursskeiðinu 36-45 ára. Eftir 60 ára
aldur er lækkun berkladauðans á þessu tímabili miklu
minna áberandi.
Á töflu 4 sést að manndauðinn af völdum lungna-
berkla fylgir yfirleitt sömu sveiflum og heildarberkla-
dauðinn. Fram til ársins 1935 er hlutfallið á milli
lungnaberkladauðans og dauðsfalla úr öðrum teg-
undum berklaveiki um það bil 2:1 en smábreytist svo
og verður nær 3:1 fram undir 1950.
Á töflu 4 má einnig greina hin tíðu dauðsföll af
völdum heilahimnuberkla. Frá 1913 til 1932, eða um
20 ára skeið, sveiflast þau frá 20 til nálega 50 miðað
við 100 þús. íbúa. Af töflu 5 þar sem tíðni þessara
dauðsfalla er sýnd sérstaklega samkvæmt aldri hinna
látnu og fimm ára tímabilum frá 1911 til 1960 kemur
í ljós að tíðnin er langmest hjá ungbörnum (einkum
á 1. aldursári og til 4 ára aldurs) en lækkar mjög úr
því. Er 15 ára tímabilið frá 1921-35 einkum áberandi
hátt og gefa þessi dauðsföll einna gleggsta hugmynd
um hve algeng berklasmitun hefur verið hér í land-
inu á þessum árum og smitunaruppsprettur margar.
Eftir 1935 fækkar dauðsföllum af völdum heilahimnu-
berkla mjög og síðasta dauðsfallið úr þessari tegund
sjúkdómsins verður á árinu 1956 enda er þá hin nýja
sérhæfða lyfjameðferð sjúkdómsins hafin fyrir fáum
árum.
Ekki tel ég líklegt að mikil brögð hafi verið að
því að læknar þekktu ekki sjúkdóm þennan, svo sér-
kennilegur sem gangur hans er og litlar líkur á því
að honum væri blandað við aðra sjúkdóma, enda að-
staða til rannsókna á mænuvökva allgóð þegar hér
var komið sögu. Heilasóttar (meningitis cerebrosp-
inalis epidemica) er öðru hvoru getið hér á árunum
Læknablaðið 2005/91 85