Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.01.2005, Síða 102

Læknablaðið - 15.01.2005, Síða 102
1 975-1984 / BERKLAVEIKI Berklapróf Framkvæmd og túlkun Moro-próf (percutan próf) Moro-próf er gert á börnum til 12-13 ára aldurs. Við framkvæmd prófsins er notaður túberkúlínáburður Moro og heftiplástur. Klipptir eru niður tveir lappar ca. 2Vi x 21h cm að stærð og sett ör- lítið af áburði á annan þeirra sem síðan er komið fyrir vinstra megin á brjósti barnsins. Hægra megin er settur samanburðarplástur án áburðar (mynd A 1 og 2). Plástrarnir eru teknir burtu eftir Wi sólarhring en dæma skal próf- ið að 3 sólarhringum liðnum. Reynist prófið jákvætt sést allt frá roðahellu (mynd A 3) og einstaka sinnum blöðrum niður í nokkrar smábólur þar sem áburðurinn var settur. Til þess að prófið teljist já- kvætt þurfa að sjást minnst 3 bólur. Roðni undan báðum plástrunum bendir það til ofnæmis fyrir þeim og er þá rétt að gera mantoux-próf og eins ef útkoma er svo lítil að erfitt sé að dæma um hvort hún eigi að teljast jákvæð eða ekki. Mantoux-próf (intracutan próf) Prófið er notað við þá sem eru eldri en 12 ára og er túberkúlínið í tveim styrkleikum, það er 1 T.U. (1 eining) í 0,1 ml sem svarar til 1/50000 úr mg af túberkúlíni (hreinsað túberkúlín) og 10 T.U. (10 einingar) í 0,1 ml sem svarar til 1/5000 úr mg. Oftast er nægilegt að nota veikari styrkleikann en einstaka sinn- um er þó nauðsynlegt að grípa til 10 T.U. ef ekki fæst jákvæð svörun. Á þetta einkum við um gamalt fólk og þá sem bólusettir hafa verið gegn berklaveiki en nokkur hluti þeirra sýnir fyrst jákvæða svörun sé sá styrkleiki notaður. Nauðsynlegt er að nota sérstakar mantoux-sprautur og (einnota) intracutan nálar. Mantoux-prófið er gert á vinstri framhandlegg, innanvert og rétt neðan olnbogabótar. Efninu er sprautað í húðina (intracutant), 1/10 úr ml, og á þá að myndast blaðra, 6-8 mm að stærð, sé prófið gert á réttan hátt, það er ekki stungið of djúpt og þess gætt að ekkert leki með nálinni (mynd B 1). Prófið er athugað eftir 3 sólarhringa. Reynist það jákvætt sést roði og bólga á stungustaðnum sem mæld er á eftirfarandi hátt: 1. Roði án þrota: neikvæð svörun. 2. Pvermál þrota í mm og verður hann að mælast minnst 8 mm til þess að prófið teljist jákvætt (mynd B 3). Þroti minni en 6 mm: neikvæð svörun (mynd B 2). Proti 6-8 mm: vafasöm svörun. Prófið endurtakist með 10 T.U. ef til er. Athugasemd. Fundist hefur á seinni árum fjöldi sýkla (mycobact- eria) sem eru svo skyldir berklasýklum að þeir geta stundum valdið jákvæðu berklaprófi. í flestum tilfellum eru sýklar þessi óskaðleg- ir mönnum. Hér á landi hefur á undanförnum áratug öðru hverju orðið vart við jákvæð berklapróf sem ástæða er til að ætla að séu þannig til komin. Oftast er þó svörun lítil og fremur endingarstutt, það er sé við- komandi endurprófaður að nokkrum árum liðnum reynist hann oftast algjörlega neikvæður. Framleidd hafa verið efni úr þessum sýklum á sama hátt og í sama styrkleika og túberkúlín og nefnast þau sensitín til aðgreiningar frá venjulegu túberkúlíni. Sé prófað samtímis með túberkúlíni og sensitíni fæst oft sterkari svörun með því síðarnefnda sé smitunin af slíkum uppruna. Mynd A 1 Mynd A 2 Mynd A 3 Mynd B 1 Mynd B 2 Mynd B 3 102 Læknablaðið 2005/91
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140

x

Læknablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.