Læknablaðið - 15.11.2005, Blaðsíða 73

UMRÆÐA & FRÉTTIR / SULLAVEIKI
Um 50-70% fullorðins fjár var sullaveikt og
frá sumum bæjum fannst sullur í hverri fullorð-
inni kind. Sullur fannst í 20 lömbum og margir í
sumum. Eftir hvern sláturdag komu 1-2 lítrar af
sulli. í einu tilfelli var netja undirlögð af litlum
sullablöðrum. Nokkrir lifrarsullir fundust, en engir
lungnasullir. Nokkur grunsamleg lungu voru send
rannsóknarstofunni á Keldum. Sullatíðnin reynd-
ist mest á þeim bæjum sem næst voru þorpinu.
í Eyrarsveit er stutt á afrétt og fé gengur því
mikið í heimahögum, en það leiðir til þess að fé er
í nábýli við hunda meira og minna allt árið.
Ég átti annríkt um þessar mundir, var eini lækn-
irinn í Stykkishólmi og sinnti auk þess Breiða-
fjarðareyjum. Ég hafði því ekki tíma til að sinna
þessu starfi eins og þörf var á. Milli Stykkishólms
og Grundarfjarðar voru 50 km og vegurinn ekki
sem bestur svo að þessi þjónusta var tímafrek ef
henni var sinnt sómasamlega. Ég hafði því sam-
band við landlækni og óskaði eftir að sérstakur
læknir yrði settur til að annast kjötskoðun fram-
vegis og væri honum jafnframt falið að gera sulla-
talningu hjá sláturfénu. Varð það svo úr að haustið
1963 var fenginn læknanemi á vegum landlæknis-
embættisins til að annast þetta verk.
Þetta haust var slátrað alls 343 fullorðnum kind-
um í Grundarfirði. Þar af voru 101 kind sullaveik,
eða 29,4% kindanna. Sullur úr kindum var alls
188, eða 0,54 í hverri kind. Alls var slátrað 2633
lömbum, en sullur fannst ekki í neinu þeirra. Sullir
voru flestir í netju, en nokkrir í lifur. Enginn sullur
fannst í lungum.
Þarna hafði orðið breyting á ef marka má upp-
lýsingarnar frá haustinu áður. Má hugsanlega
þakka það breyttum vinnuaðferðum við sulla-
varnir, en árangurinn hlaut að skila sér fyrst sem
lækkuð sullatíðni í lömbum.
Ég bað starfsmenn í hinum sláturhúsunum
að gefa þessu gætur og telja sull. Sú talning var
í molum, en þaðan komu eftirfarandi tölur: I
Stykkishólmi var slátrað 442 fullorðnum kindum,
og fannst sullur í sex kindum, eða 1,3% kindanna.
Á Vegamótum var slátrað 3431 lambi og fannst
sullur í þremur þeirra, eða 0,08%. Ekki bárust
tölur um fullorðið fé.
Á þessum tíma höfðu hundar verið hreinsaðir á
íslandi í áratugi. Það gilti líka um Stykkishólms-
hérað. Þessi hreinsun var þannig framkvæmd
að hundum var gefið ormalyf einu sinni á ári að
haustinu eftir sláturtíð, í október eða nóvem-
ber. Þetta lyf átti að drepa orma í hundinum.
Hreppsnefndaroddviti skyldi sjá um að hreinsun
færi fram. Hann fékk til þess starfa sérstakan
mann. Á þessum tíma voru fjórir hundahreins-
unarmenn í Stykkishólmshéraði, einn í hverjum
hreppi. Það þótti engin virðingarstaða að vera
hundahreinsunarmaður og ég hygg að menn hafi
verið tregir til að taka það að sér þó að óneitanlega
hafi þetta verið ábyrgðarstarf og mikið undir því
komið að rétt væri að því staðið. I Grundarfirði
annaðist það maður að nafni Þorsteinn Jónsson.
Hann var kominn af léttasta skeiði þegar hér var
komið sögu, einbúi og ekki mikill fyrir sér.
Þorsteinn átti í erfiðleikum með að framkvæma
þessi embættisverk. Hundaeigendur gerðu sér dælt
við hann og tregðuðust við að koma með hunda
sína í hreinsun. Þeir staðhæfðu að Þorsteinn gæfi
hundunum of mikið og þeir veiktust. Þetta varð
til þess að þeir fengu of lítinn skammt og lyfið
verkaði ekki. í nokkrum tilvikum virtust hundarnir
sleppa með öllu við hreinsun.
Ég ræddi þessi mál við oddvitann og gerði kröfu
til að hreinsun færi fram samkvæmt settum regl-
um, meðal annars að hundarnir væru vigtaðir og
skömmtum hagað eftir þyngd, en til þess var ætlast
í reglunum. Veit ég ekki annað en þetta hafi síðan
farið fram samkvæmt lögum og reglum. Talning
var ekki framkvæmd eftir þetta og finnst mér nú
eftir á að málinu hafi ekki verið fylgt nógu fast
eftir, einkum þegar þess er gætt að dauðsfall hafði
orðið af sullaveiki í sveitinni skömrnu áður. Hins
vegar varð mikið umtal um þetta umstang allt og
trúlega hefur það orðið til að ýta við fólki.
Þarna hefur verið um að ræða tvo veika punkta
í sullaveikivörnum héraðsins og þá fyrst og fremst
í Eyrarsveit. í fyrsta lagi var umgengni um hráæti
stórlega ábótavant, en í öðru lagi var hundahreins-
un í molurn. Þetta hvort tveggja hlaut að bjóða
heim hættu á sullaveiki í fólki. Það reyndist líka
svo að ung kona úr Eyrarsveit dó úr sull í spjald-
hrygg og mjaðmarbeinum árið 1960.
Læknablaðið 2005/91 873