Læknablaðið - 15.11.2005, Blaðsíða 33

FRÆÐIGREINAR / SPENNUVISNUN Á ÍSLANDI
greina allar fjölskyldurnar og klínísk aðgreining
getur verið strembin. Alls hafa 28 einstaklingar úr
íslenskum fjölskyldum verið prófaðir fyrir DMl.
Af þeim höfðu tveir fyrirboðastökkbreytingu en
10 lengri keðjumyndun í erfðaefninu, allt frá 141-
1508. Fjórir sjúklingar hafa verið prófaðir fyrir
DM2 en enginn hefur greinst með þá stökkbreyt-
ingu. Skoðun taugalækna eða barnalækna lá fyrir
varðandi nær alla sjúklingana, og klínísk einkenni
þóttu samkvæmt lýsingu ekki benda til annars en
að um DMl væri að ræða.
Skert frjósemi er talin hluti klínískra einkenna
í DMl og má finna því margar ástæður, svo sem
ófrjósemi hjá körlum, aukna tíðni fósturláta,
aukinn ungbarnadauða, vitsmunaskerðingu ásamt
öðrum sjúkdómseinkennum sem leitt geta til
verulegrar fötlunar á unga aldri, auk röskunar á
innkirtlastarfsemi í sjúkdómnum. Kom á óvart
hve frjósemi var mikil hjá eldri kynslóð sumra fjöl-
skyldnanna þar sem barnafjöldi var allt að 11 sem
líklega endurspeglar stuttar þrínúkleotíða keðjur í
erfðaefni viðkomandi.
Við teljum líklegt að flestallir íslenskir sjúkling-
ar með augljós einkenni DM hafi verið teknir með
í þessari rannsókn og því sennilegt að hún endur-
spegli vel heildaralgengi spennuvisnunar á Islandi
að því marki sem hægt er að kortleggja sjúkdóm-
inn án sérstakrar klínískrar skoðunar á bæði sjúk-
lingum og nákomnum ættingjum þeirra. Slíkt var
ekki hluti af þessari rannsókn. Pá er hugsanlegt að
stökkbreytinguna megi rekja til sameiginlegs for-
föður í níu af þeim 10 fjölskyldum sem fundist hafa
í rannsókninni, líkt og sýnt var fram á í Quebec
þar sem hæsta algengi hefur fundist og reyndist
unnt að tengja fjölskyldurnar þegar farið var 350
ár aftur í tímann (18). Ekki er heldur ljóst hvort
sjúkdómsvaldandi stökkbreytingar komi fram hjá
hópi einstaklinga með fyrirboðastökkbreytingu
með vægan óstöðugleika. Slíkir einstaklingar
eru einkennalausir, en stökkbreytinging getur í
kynslóðanna rás leitl til enn frekari aukningar á
CTG endurteknum þrínúkleótíðaröðum og með-
fylgjandi sjúkdómseinkennum. Eiginleikar vægrar
fyrirboðastökkbreytingar eru ekki þekktir en á
íslandi gætu verið kjöraðstæður til rannsókna á
því vegna möguleika á ættrakningu og aðgengi að
einkennalausum einstaklingum sem tilheyra stór-
um ættum. Frekari rannsóknir eru fyrirhugaðar á
ættfræði og erfðum þessara sjúklinga.
Að lokum þykir rétt að benda á að reglubundið
fyrirbyggjandi eftirlit með þessum sjúklingahópi
væri æskilegt vegna innkirtla- og hjartavandamála
sem gjarnan fylgja sjúkdómnum.
Þakkir
Við þökkum öllum sérfræðilæknum sem aðstoð-
uðu við söfnun upplýsinga um sjúklingahópinn.
Ritari taugadeildar Landspítala, Eiríka Urbancic,
fær sérstakar þakkir fyrir aðstoð við verkefnið.
Rannsóknin var styrkt af vísindasjóði Landspítala
á árinu 2004.
Heimildir
1. Harper PS. Myolonic Dystrophy. WB Saunders Company
1989; 2.
2. Brook JD, McCurrach ME, Harley HG, Buckler AJ, Church
D, Aburatani H, et al. Molecular basis of myotonic dystrophy:
expansion of the trinucleotide CTG repeat at 3’end of a
transcript encoding a protein kinase family member. Cell 1992;
68: 799-808.
3. Fu YH, Pizzuti A, Fenwick RG Jr, King J, Rajnarayan S,
Dunne PW, et al. An unstable triplet repeat in a gene related
to myotonic muscular dystrophy. Science 1992: 255:1256-8.
4. Mahadevan M, Tsilfidis C, Sabourin L, Shutler G, Amemiya
C, Jansen G, et al.Myotonic dystrophy mutation: an unstable
CTG repeat in the 3’ untranslated region of the gene. Science
1992; 255:1253-5.
5. Liquori CL, Ricker K, Mosely ML, Jacobsen JF, Kress W,
Naylor SL, et al. Myotonic dystrophy type 2 caused by a
CITG expansion in intron 1 of ZNF9. Science 2001; 293: 864-
7.
6. Mankodi A, Logigian E, Callahan L. McClain C, White R,
Henderson D, et al. Myotonic dystrophy in transgenic mice
expressing an expanded CUG repeat. Science 2000; 289:1769.
7. Mankodi A, Thornton CA. Myotonic Syndromes. Curr Opin
Neurol 2002; 15: 545-52.
8. Zatz M, Passos-Bueno MR, Cerqueira A, Marie SK, Vainzof
M, Pavanello RC. Analysis of the CTG repeat in skeletal
muscle of young and adult myotonic dystrophy patients: when
does the expansion occur? Hum Mol Genet 1995; 4: 401-6.
9. Harley HG, Brook JD, Rundle SA, Crow S, Reardon W,
Buckler AJ, et al. Expansion of an unstable DNA region and
phenotypic variation in Myotonic Dystrophy. Nature 1992;
355:545-6.
10. Hunter A, Tsilfidis C. Mettler G, Jacob P, Mahadevan M, Surh
L Korneluk R. The correlation of age of onset with CTG
trinucleotide repeat amplification in Myotonic Dystrophy. J
Med Genet 1992; 29: 774-9.
11. Mathieu J, Allard P. Potvin L, Prevost C, Begin P. A 10-year
study of mortality in a cohort of patients with myotonic
dystrophy. Neurology 1999; 52:1658-62.
12. Udd B, Krahe R, Walgren-Pettersen Falck B. Kalimo H.
Proximal myotonic dystrophy-a family with autosomal
dominant muscular dystrophy, cataracts, hearing loss, and
hypogonadism: heterogeneity of proximal myotonic disorders.
Neuromuscul Disord 1997; 7: 217-28.
13. Ricker K, Koch M, Lehman-Horn F, Pongratz D, Otto M,
Heine R, et al. Proximal myotonic myopathy: a new dominant
disorder with myotonia, muscle weakness, and cataracts.
Neurology 1994; 44: 1448-52.
14. Ricker K, Koch M, Lehman-Horn F, Pongratz D, Speich
N, Reiners K, et al. Proximal myotonic myopathy. Clinical
features of a multisystem disorder similar to myotonic
dystrophy. Arch Neurol 1995; 52: 25-31.
15. Sander HW, Tavoulareas GP, Chokroverti S. Heat sensitive
myotonia in proximal myotonic myopathy. Neurology 1996;
47: 956-62.
16. Ricker K. Myotonic dystrophy and proximal myotonic
myopathy. J Neurol 1999; 246: 334-8.
17. Gudmundsson KR. The prevalence of some neurological
diseases in Iceland. Acta Neurol Scand 1968; 44: 57-69.
18. Mathieu J, De Braekeleer M, Prévost C. Genealogical
Reconstruction of Myotonic Dystrophy in the Saguenay-Lac-
Saint-Jean Area (Quebec, Canada). Neurology 1992; 40: 839-
42.
19. Olofsson BO, Forsberg H, Andersson S, Bjerle P, Henriksson
A, Wedin I. Electrocardiographic Findings in Myotonic
Dystrophy. Br H J 1988; 59:47-52.
20. Lopez De Munain A, Blanco A, Emparanza JI, Poza JJ, Masso
JF, Marti A, et al. Prevalence of Myotonic Dystrophy in Gui-
puzcoa (Basque Country, Spain). Neurology 1993; 43:1573-6.
21. Chen K, Brody JA, Kurland LT. Patterns of neurologic
diseases of Guam. Arch Neurol 1968; 19: 573-8.
Læknablaðið 2005/91 833