Læknablaðið - 15.11.2005, Blaðsíða 51

UMRÆÐA & FRÉTTIR / AÐALFUNDUR
tírn með Sigurbjörn
sér á hœgri hönd en tvo
framámenn Alþjóðafélags
lœkna á þá vinstri: John R.
Williams og Jón Snœdal
sem stjórnaði málþinginu.
sérfræðinga, þá Henrik Wulf og Povl Riis. Örn
þýddi bækur hins fyrrnefnda um heimspeki og sið-
fræði læknastéttarinnar þar sem rauði þráðurinn
er rökvísi og siðferðileg ábyrgð á sjúklingnum. Sá
síðarnefndi kenndi Erni hins vegar margt um út-
gáfu læknablaða.
Guðmundur gerð íðorðasafn lækna einnig að
umræðuefni enda um stórvirki að ræða þar sem
finna má þýðingar á 30-40.000 heitum og hug-
tökum á sviði læknisfræði. Hann vitnaði í ritdóm
Jóhanns Heiðars Jóhannssonar hér í blaðinu þar
sem hann gerði slikkprufu af 150 orðum í safninu
og komst að þeirri niðurstöðu að af þeint væru
tæplega 80% góð eða í það minnsta nothæf en
15% vond eða óþörf. Eftir þetta réð Örn Jóhann
til að halda úti íðorðapistli í blaðinu sem væri
sennilega einsdæmi í læknablöðum heimsins. Þar
færi fram stöðug og frjó umræða um íslenska lækn-
isfræði sem væri öllum til sóma, þeim sem settu
hana af stað, þeim sem haldið hefur utan um hana
og þeim sem taka þátt í henni. Hann bætti því við
að enn væri eftir að ljúka við orðasafnið og átti þá
við að fara þyrfti yfir það og tína út þau orð sem
ekki hafa öðlast líf og gera aðra atlögu að þeim.
Orðaskak um íðorð
En svo merkilega vill til að Örn lenti í orðaskaki
um íðorðasafnið við Þorstein Gylfason prófessor
í heimspeki sem nú er nýlátinn. Þorsteinn gaf út
ritgerðasafnið Að hugsa á íslenzku þar sem hann
segir að sér sé hugstæður sköpunarmáttur mann-
legs máls sem birtist í því að þrátt fyrir takmarkað-
an orðaforða sem umlukinn er ströngum reglum
er hægt að mynda óendanlegan fjölda nýrra setn-
inga sem við skiljum öll þótt þær hafi aldrei verið
sagðar áður.
Grundvallaratriði í krafti málsins væri sam-
hengisstefna sem leiddi það af sér að ætli menn
sér að efla íslenskt mál verði þeir að gera það
í samfelldu máli, ekki í orðaskránt eða listum.
Þær stönguðust á við fjölkynngi málsins því orð í
lifandi máli væru alltaf margræð og því bæri það
vott um skilgreiningaveiki og einþykkni að ætla
hverju orði aðeins eina merkingu og ekki aðra.
Hann tók dæmi af tveimur orðum, fall og kraftur,
sem ættu sér ákveðna merkingu í stærðfræði. Hins
vegar truflaði það stærðfræðinga ekki neitt þegar
talað væri um dauðsfall, lykkjufall, kjötkraft eða
skemmtikraft. - Allt er þetta til marks um að orð
eru leikföng fyrir hugsandi menn, sagði Þorsteinn.
Þess vegna eru engar réttar skilgreiningar til, hvað
þá hin eina rétta skilgreining.
Örn svaraði Þorsteini í grein sem bar titilinn
Er orðasmíð hættuleg? Þorsteinn svaraði þeirri
spurningu neitandi, það væri misskilningur á
orðum sínunt að halda því fram. Hins vegar væri
starf íðorðanefnda misjafnlega farsælt og unt það
gæti hann gefið nokkur ráð. - Eg sé ekki betur en
að þarna hafi tekist á tveir ómetanlegir verkamenn
í víngarði tungumálsins og að sjálfsögðu eru þeir
einlægir samherjar þegar dýpra er skyggnst, sagði
Guðmundur.
Hann velti í lokin fyrir sér hvort allt þetta starf
Arnar hefði orðið til einhvers. - Tungumálið er
verkfæri hugsunar, vald á tjáningu byggist á skýru
ntáli, skýr hugsun byggist á skýru málfari. Auk
þess er tungumálið arfur og auðlegð, það er fjör-
egg og ef það brotnar í okkar höndum þá hefur
það brotnað á okkar vakt. Læknisfræðin er í dag-
legum samskiptum við fólkið í landinu í gegnum
öll störf lækna. Þeir verða því að tala mannamál
sem skilst, sagði Guðntundur Þorgeirsson.
Örn sat hinn keikasti
undir öllu lofinu sem yfir
hann var ausið. Dóttir
hans og tengdasonur
sitja nœst honum: Edda
Björk Arnardóttir og
Guðmundur Jóhann
Olgeirsson.
Læknablaðið 2005/91 851