Læknablaðið - 15.10.2009, Blaðsíða 21

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
bændum voru 87% karlkyns en í samanburðarhópi
voru 48% karlkyns (p<0,001). Bændur voru eldri,
frekar einvörðungu með grunnskólamenntun
og maki heimavinnandi. Þá neyttu þeir sjaldnar
áfengis og reyktu minna en samanburðarhópurinn.
I töflu II er sýndur samanburður á einkennum
síðastliðna 12 mánuði á milli bænda og
samanburðarhóps. Lítill munur var á almennum
einkennum. Bændur höfðu sjaldnar fótaóeirð og
þreyta var sjaldnar til staðar hjá karlkyns bændum.
Niðurgangur var sjaldgæfari hjá kvenkyns
bændum en hjá konum í samanburðarhópi.
Ofnæmi var sjaldgæfara hjá karlkyns bændum
en samanburði og það sama átti við bakverki.
Heymartap var minna hjá bændum en þeim
sem ekki voru bændur. í töflu III er lýst
og gerður samanburður á einkennum sem
leiddu til læknisheimsóknar síðustu 12 mánuði.
Kvenkyns bændur fóru sjaldnar til læknis en
konur í samanburðarhópi vegna vefjagigtar og
einnig vegna skjaldkirtilsvandamála. Það var
enginn munur á læknisheimsóknum bænda
og samanburðarhóps vegna ýmissa langvinnra
sjúkdóma eins og sykursýki og háþrýstings.
Konur í hópi bænda leituðu sjaldnar læknis vegna
svefnleysis. Það sama gilti um kvef og flensulík
einkenni.
Endurteknar fjarvistir frá vinnu voru sjald-
gæfari hjá bændum en hjá samanburðarhópi eins
og sést í töflu IV. Bændur voru skemur frá vinnu
vegna veikinda eins og sést í töflu V.
Umræða
I þessari rannsókn sem náði til allra íslenskra
bænda og var með svarhlutfall yfir 50% fannst
ekki mikill munur á almennu heilsufari bænda
borið saman við þá sem ekki voru bændur. Þetta
átti bæði við einkenni síðastliðna 12 mánuði og
einnig læknisheimsóknir vegna einkenna eða
sjúkdóma á sama tímabili. Fjarvistir frá vinnu
vegna veikinda voru skemmri og færri hjá
bændum en samanburðarhópi. Þessar niðurstöður
sýna að almennt heilsufar bænda virðist ekki vera
verra en annarra og kallar ekki á breytingar á
skipulagi heilbrigðisþjónustu í sveitum.
Afengisneysla var minni meðal bænda en í
samanburðarhópi. Þetta er svipað og fundist
hefur í erlendum rannsóknum.5- 6 Að meðal-
tali var líkamsþyngdarstuðull hærri en 25 í báðum
rannsóknarhópum og eru því báðir hópar yfir
kjörþyngd. Kvenbændur voru heldur þyngri
en samanburðarhópur en enginn munur var á
karlmönnum. Þessar tölur sýna hve algengt er að
Islendingar séu yfir kjörþyngd.9
Marktækur munur fannst á því að bændur
Tafla III. Læknisheimsóknir vegna einkenna síðustu 12 mánuði.
Konur bændur % Konur ekki bændur % p-giidi Karlar bændur % Karlar ekki bændur % p-giidi
Langvinn berkjubólga 6 3 em 3 1 em
Gigt 5 9 em 4 5 em
Vöðvaóþægindi 27 32 em 20 16 em
Vefjagigt 4 11 p<0,035 4 3 em
Bakvandamál 16 28 p<0,01 23 21 em
Síþreyta 7 11 em 6 6 em
Skjaldkirtilssjúkdómar 4 10 p<0,05 2 1 em
Sykursýki 1 2 em 2 2 em
Blóðsegar 0 1 em 1 2 em
Kransæðasjúkdómur 0 1 em 3 6 em
Hjartsláttartruflanir 9 8 em 4 8 em
Hár blóðþrýstingur 15 14 em 15 16 em
Ristilkrampar 4 6 em 1 2 em
Höfuðverkur 12 18 em 6 9 em
Verkur 22 25 em 21 18 em
Svefntruflanir 6 15 p<0,011 6 8 em
Góðkynja æxli 5 2 em 2 2 em
lllkynja æxli 2 1 em 0 2 em
Augnsjúkdómar 5 8 em 5 5 em
Heyrnarleysi/skert heyrn 2 7 p<0,05 4 3 em
Kvef/flensulík einkenni 16 27 p<0,019 17 20 em
em: ekki marktækt
Tafla IV. Fjarvistir frá vinnu vegna veikinda.
Konur bændur % Konur ekki bændur % Karlar bændur % Karlar ekki bændur %
Aldrei 60 26 64 39
1-3 sinnum 34 55 31 50
4-6 sinnum 4 14 2 6
7 sinnum eða meira 2 5 2 5
P<0,001 fyrir mismun á milli bænda og ekki bænda fyrir karla og konur.
Tafla V. Tími frá vinnu vegna veikinda.
Konur bændur % Konur ekki bændur % Karlar bændur % Karlar ekki bændur %
Aldrei 59 26 63 38
Minna en vika 31 53 28 50
1 -2 vikur 3 12 3 6
Meira en 2 vikur 6 9 6 6
P<0,001 fyrir mismun milli bænda og ekki-bænda fyrir bæði karla og konur.
höfðu sjaldnar ofnæmi. Þetta er svipað og fundist
hefur í öðrum rannsóknum.10 Ein rannsókn sýndi
að það var algengt að bændur hættu búskap vegna
ofnæmis.11 Minna ofnæmi meðal bænda gæti verið
LÆKNAblaðið 2009/95 657