Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2002, Síða 85

UM MEINTAN DAUÐA FEMÍNISMANS
forðast beri kynjað málfar á opinberum vettvangi, þ.e. málfar sem nið-
urlægir annað ktmið. Krafa um sambærilega tillitsemi eða váðurkenningu
á sérstöðu kemur einnig frá ýmsum minnihlutahópum. Oft byggir and-
staða við slíkar kröfur á vdirborðslegri hugmynd um í hverju þær felist.
Það er litdð svo á að pólitísk rétthugsun birtist í þessu samhengi sem yf-
irdrifin tillitsemi við konur og við minnihlutahópa sem hafi í för með sér
að slíkum hópum sé hampað svo að segja að tilefnislausu og að ekkert
megi segja um þá er geti orkað tvímælis. Þetta leiði síðan til þess að ekki
sé lengur hægt að nefna hlutina sínum réttu nöfnum og að við séum orð-
in múlbundin af þessari rétthugsun. Það leiðir að mati gagnrýnenda
pólitískrar rétthugsunar til þess að umræddir hópar séu taldir ósnertan-
legir og hafnir yfir gagnrýni. Slíkt óþarfa dekur villi okkur sýn og geri
okkur ekki lengur dómbær á það sem máli skiptir. Gagnrýni í þessa veru
kom upp í tengslum við umræður um sígilt kjamaleseftii hugvísinda í
bandarískum háskólum eða hina svokölluðu „kanónu“ sem lá undir
ámæli fyrir að samanstanda einvörðungu af verkum eftir hvíta, evrópska
karla. Nauðsvnlegt þótti að bæta við lesefni eftir höfunda af öðru kyni,
kvmþætti og menningu í samræmi við fjölbrevtileika háskólanemenda
sjálfra. I kjölfarið kom upp ótti um að leiðrétting á kynja- og menning-
arslagsíðu kanónunnar færi út í öfgar. Sú hræðsla jafnt sem óttinn við
hina pólitísku rétthugsun virðast mér hins vegar hafa verið yfirdrifin.11
Það kann að vera að pólitísk rétthugsun hafi verið öfgakennd váð
ákvæðnar aðstæður, ekki síst í háskólum í hinu bandaríska fjölmenning-
arsamfélagi, en að hún hafi leitt tál stórfelldrar skoðanakúgunar er fjarri
lagi. Allra síst hér á landi þar sem við höfum ekki reynslu af öfgakennd-
um myndum hennar.
Grunnhugmyndin að pólitískri rétthugsun er góðra gjalda verð, en
hún felst í því að vera vakandi fyrir ýmiskonar mismun, að viðurkenna
hann og sýna þvá sem er öðruvísi þá virðingu sem því ber. Skoplegt dæmi
um klaufalega viðleimi til slíkrar sjálfsagðrar viðurkenningar eru lokaorð
í kosningaræðu ónefnds þingmanns sem eftir að hafa lesið upp langan
lista af loforðum klikkti út með orðunum: „Og ekki má gleyrna konum
og fötluðum!“ (Þetta ku vera sami þingmaður og andmælti þeirri, að
11 Þessi deila barst hingað til lands. Sjá ádeilu Kristjáns Kristjánssonar á endurskoðun
kanónunnar, „'Að lifa mönnun’ Um skyldur háskólakennara", Andvari 119/1994,
bls. 47, 61, 72, og svar Guðna Eh'ssonar við henni, ,,‘Dordingull hékk ég í læ-
blöndnu lofd’ Kennslufræði Kristjáns Kristjánssonar“, Tímarit Máls og menningar
1/1998, bls. 81-98.
83