Þjóðlíf - 01.03.1988, Qupperneq 70

ERLENT
Nicaragua
Uppreisn í rénun
DC 3 vélin hristist dálítið, en lendir þó mjúk-
lega á flugvellinum í Bluefields, sem er um-
kringdur hitabeltisgróðri. Það er lágskýjað
og súld. og hitinn skellur á okkur. Flugstöðv-
arbyggingin er lágreist timburhús og farang-
urinn er afhentur við flugbrautina, meðan
farþegarnir til Managua stilla sér upp í bið-
röð. Brátt erum við á leið inn til bæjarins í
hrörlegum leigubíl. Vegurinn er ntjór og
meðfram honum lág timburhús. Húsin eru
reist á staurum og í kringum þau hlaupa
hænsni, svín, hundar og apakettir. Nóg er af
börnum. Ekkert gler er í gluggunum heldur
loka menn mcð hlerunum, ef þeir þurfa að
bregða sér frá. Við húsin eru litlir garðar
með ávaxtatrjám, banönum, appelsínum,
sítrónum, mandarínum, papaya og brauð-
ávöxtum. Sumar plönturnar þekkjum við
sem stofublóm að heiman, svo sem hibiscus
og stofubirki. Göturnar líkjast helst troðn-
ingum og meðfram þeim liggur mjó, steypt
og upphækkuð gangstétt. Ástæðan er degin-
um Ijósari, þegar fer að rigna. Úrhelli í stutt-
an tíma og troðningarnir verða að lækjum.
Hér rignir árið urn kring, mest þó í júlí og
ágúst, þegar ekki er hægt að þurrka fötin
nema með heitu straujárni. Á götunum sjá-
um við hermenn í fullum skrúða, búna vopn-
um. Herjeppar og ámóta farartæki eru áber-
andi, enda ríkir hér eldsneytisskortur og her-
inn situr fyrir um bensín. Menn þurfa
sérstakt leyfi til að geta ferðast til Atlants-
hafsstrandarinnar (Costa Atlantica) og án
þess er ekki einu sinni hægt að kaupa flug-
miða.
Náttúruauðlindir í austri
Bluefields er stærsti bærinn hér á austur-
ströndinni með um 25.000 íbúa. Þessi hluti
landsins er um það bil helmingur af flatar-
máli þess en hér búa aðeins um 10% lands-
manna. Næststærsti bærinn er Puerto Ca-
bezas sem liggur nálægt landamærum Hond-
úras. Þar búa um 12.000 manns.
íbúarnir eru af mörgum ólíkum kynþátt-
um og menning þeirra margvísleg. Þeir eru
dreifðir urn allt svæðið. Vegir eru fáir og
lélegir og surnir þeirra eru lokaðir meðan á
regntímanum stendur. Einnig er hægt að
fljúga rnilli nokkurra staða í héraðinu, en
Einar Hjörleifsson
og Kristiina Björklund
skrifa frá Nicaragua
annars er siglt eftir fljótunum, smáum og
stórum, sem setja svip sinn á þennan lands-
hluta. Hér er mikið af málmum, t.d. bæði
gull og silfurnámur (Bonanza og La Rosita)
og í víðáttumiklum skógunum má finna flest-
ar þær trjátegundir, sem húsgagnaiðnaður
iðnríkjanna notar. í Karabíska hafinu er
ógrynni fiskjar og skeldýra. Auk þess eru hér
góð skilyrði til að stunda landbúnað.
Náttúruauðlindirnar voru fyrir byltinguna
árið 1979 nýttar að hluta til, en þeir, sem
hirtu afraksturinn voru bandarískir eigendur
fiskvinnslu- og námafyrirtækja, sem stund-
uðu þennan atvinnurekstur í skjóli Somoza-
fjölskyldunnar. Uppbygging samgangna og
annarrar nauðsynlegrar þjónustu á svæðinu
laut lögmálum framleiðslunnar og tók ekk-
ert tillit til þarfa íbúanna. Nær sambands-
laust var milli austur- og vesturstrandarinn-
ar. Sandinistar tóku því við tvískiptu landi.
landfræðilega og menningarlega, eftir bylt-
ingarsigurinn.
í september árið 1987 voru samþykkt ný
lög á þjóðþingi Nicaragua um sjálfstæði íbúa
austurhlutans. Plaggið er einstakt í sinni röð,
enda eru þjóðarbrotum héraðanna tveggja
(Atlantico Sur og Atlantico Norte) tryggð þar
víðtæk réttindi. M.a. er héraðsþinginu
tryggður réttur til að ráðstafa náttúrulegum
auðlindum svæðisins í samráði við stjórnvöld
í Managua. Kveðið er á urn algert jafnrétti
íbúa á svæðinu, sjálfræði þeirra í mennta-og
menningarmálum, svo dæmi séu tekin. Fjöl-
breytileika laganna má marka af því, að þar
er m.a. kveðið á um að leitast skuli við að
safna saman vitneskju um náttúrulækningar.
sem íbúar svæðisins búa yfir.
En hver var undanfari þessarar lagasetn-
ingar, sem fulltrúar innfæddra (indigenous)
hópa víðs vegar að úr heiminum lýsa sem
hinni framfarasinnuðustu sinnar tegundar?
Menningaráfall
Sandinistar gerðu sér frá upphafi grein
fyrir sérstöðu íbúa austurhéraðanna. M.a. af
Ibúar í austri
íbúar austurstrundarinnar, eins og þeir skiptast eftir kynþáttum og tungum:
Miskito-indíánar (miskító og spænska) ............................ 75.000
Kynblendingar (mestizoar) (spænska) .............................. 182.000
Criollar (criollos) (enska og spænska) ........................... 26.000
Sumu-indíánar (sumu og spænska) .................................. 9.000
Garífunu-indíánar (garífuna og enska) ............................ 1.750
Rama-indíánar (rama, enska og spænska) ........................... 850
70