Þjóðlíf - 01.10.1988, Qupperneq 8

INNLENT
vona að það verði ofan í Alþýðubandalag-
inu. En að svo stöddu tel ég að Alþýðuflokk-
urinn reki mun heilsteyptari stefnu en Al-
þýðubandalagið sérstaklega í efnahagsmál-
um og það er helsta ástæða þess að ég snerist
til fylgis við hann.
Ber kvíðboga fyrir
stjórnarsamstarfinu
Pú talar um sameiningu Alþýðuflokks ogAl-
þýðubandalags. Nú hafa þessir flokkar
myndað stjórn með Framsóknarflokknum.
Attu von á því að stjórnarsamstarfið verði til
þess að fœra flokkana nœr hvorum öðrum?
— Ég verð að viðurkenna að ég ber ákveð-
inn kvíðboga fyrir þessu stjórnarsamstarfi.
Ég óttast jafnvel að það verði frekar til þess
að reka fleyg á milli Alþýðuflokks og Al-
þýðubandalags en sameina þá. Fyrir þessu
eru ýmsar ástæður. í fyrsta lagi bar stjórnar-
myndunina mjög brátt að og viðræður um
hana snerust fyrst og fremst um að safna
þingstyrk til að verja væntanlega ríkisstjórn
vantrausti. Það gafst í raun afar lítið svigrúm
til að ræða málefni og stjórnarstefnu. Þeirri
umræðu var í rauninni velt yfir á stjórnar-
samstarfið. í öðru lagi eru erfiðir tímar fram-
undan í efnahagsmálum sem án efa ntunu
leiða til átaka í ríkisstjórninni. Það verður
enginn hægðarleikur að stjórna efnahags-
málunum á næstu misserum þannig að verð-
bólga og viðskiptahalli fari ekki úr böndun-
um.
— I þriðja lagi er forysta ríkisstjórnarinnar
í höndum Framsóknarflokksins. Nú verð ég
að viðurkenna að álit mitt á Framsóknar-
mönnum hefur vaxið eftir því sem kynni mín
af þeim hafa aukist og auðvitað á samvinnu-
hugsjónin margt skylt með jafnaðarstefn-
unni. En það breytir ekki því að ýmsir for-
ystumenn Framsóknarflokksins hafa haldið
á lofti skoðunum varðandi efnahagsmál sem
mér þykja vægast sagt óskynsamlegar. Ég vil
hér sérstaklega nefna atvinnumál og vaxta-
mál.
k
STERKIR
TRAUSTIR
Vinnupallar
írá BRIMRÁS

Kaplahrauni 7 65 19 60
„Afturhaldsstefna sem miðar að því að
koma í veg fyrir breytingar má ekki verða
ofan á í þessu stjórnarsamstarfi."
Valdahlutföll í þingflokki —
viðræður jafnaðarmanna
— Eins og nú er ástatt óttast ég að Al-
þýðubandalagið hallist á sveig með Frarn-
sóknarflokknum í þessum málum einfald-
lega vegna þess hver valdahlutföll eru í þing-
flokki Alþýðubandalagsins. Ég vona
sannarlega að ótti minn varðandi stjórnar-
samstarfið reynist ástæðulaus og ég held að
það sé hægt að gera ýmislegt til að stuðla að
því að það verði farsælt. Ég held til dæmis að
það sé ákaflega mikilvægt að samskipti
stjórnarflokkanna og þá kannski fyrst og
fremst Alþýðuflokks og Alþýðubandalags
fari ekki eingöngu fram í fundarherberginu í
Stjórnarráðshúsinu við Lækjargötu heldur
miklu víðar. Sameining jafnaðarmanna í ein-
uin stjórnmálaflokki þarf að eiga sér tölu-
verðan aðdraganda og ég efast um að frurn-
kvæði að henni geti kornið nema að tak-
mörkuðu leyti frá forystumönnum
Alþýðuflokks og Alþýðubandalags.
— Mér finnst að þeir sem aðhyllast hug-
myndina urn einn flokk fyrir jafnaðarmenn
eigi að nota tækifærið sem stjórnarsamstarf-
ið gefur til að leggja drög að málefnalegri
samstöðu. Viðræður af því tagi gætu einnig
átt drjúgan þátt í því að friður haldist í stjórn-
inni það sem eftir lifir kjörtímabilsins.
Aðgerðir til skamms tíma
Nú fer ríkisstjórnin á stað með heilmikið
prógram í efnahagsmálum sem meðal annars
er œtlað að ná niður verðbólgtt og draga úr
viðskiptalialla. Ertu að gefa í skyn að þessar
aðgerðir dugi ekki?
— Foprí ciálfn cpr plrlri opfa npitt clíkt í
skyn. Þær aðgerðir sem þegar hefur verið
gripið til — fyrst og fremst verð- og launa-
stöðvun til febrúarloka á næsta ári og nokkur
millifærsla til frystiiðnaðarins — eru ein-
göngu til skamms tíma. Það er heilmikið til í
því sem hefur verið haldið fram að þessar
ráðstafanir leysi engan vanda heldur fresti
því eingöngu að á honum þurfi að taka.
— Það er auðvitað hægt að ná verðbólgu
langt niður með því að lýsa yfir verðstöðvun
en eingöngu um stundarsakir. Ef ekki er ráð-
ist fyrr en seinna að undirrót verðbólgunnar
sem að mínu mati er ósamræmi milli þjóðar-
útgjalda og þjóðartekna er hætt við því að
verðlagsþróun sæki fljótlega í sama farið.
Strangt aðhald á sviði ríkisfjármála og pen-
ingamála verður að fylgja í kjölfar verð-
stöðvunarinnar. Þetta þýðir einfaldlega að
skattar verða að hrökkva fyrir útgjöldum rík-
isins og vextir þurfa áfram að vera tiltölulega
háir. Hér er að vísu um nokkurt val að ræða.
Eftir því sem skattheimta verður nteiri dreg-
ur úr lánsfjáreftirspurn ríkisins sem að öðru
jöfnu ætti að gera það að verkum að vextir
verði lægri en ella. Ég held reyndar að getu-
eða viljaleysi fyrri ríkisstjórna til að afla rík-
issjóði tekna sé ein helsta skýring þess að
raunvextir hafa verið hærri hér á landi en
erlendis undanfarin misseri.
Byggðaþróun viðkvæmasta
verkefnið
— Þá er einnig hægt að rétta af rekstrar-
stöðu útflutningsgreina í stuttan tíma með
millifærslu í gegnum verðjöfnunarsjóði eða
með öðrum hætti. EnJtessi aðferð dugir ekki
til lengri tíma litið. Ég tel raunar að vandi
sjávarútvegs og annarra útflutningsgreina
hafi ekki verið rétt skilgreindur í umræðum
um efnahagsmál að undanförnu. Þessi vandi
stafar ekki nema að hluta af breytingum á
ytri skilyrðum - lækkandi verði á afurðum,
minnkandi aflao.s.frv. Að stórumhluta staf-
ar hann af skipulagsbrestum í þessum grein-
um sem meðal annars koma fram í offjárfest-
ingu af ýmsu tagi.
— Þá held ég að það séu að verða grund-
vallarbreytingar í sjávarútvegi — til dæmis í
þá veru fiskvinnsla flytjist í auknum mæli á
haf út eða falli beinlínis niður — sem horfast
verður í augu við ef taka á skynsamlega á
vanda hans. Þetta er ekkert einfalt mál.
Breytingar á atvinnuháttum hafa iðulega
aðrar þjóðfélagsbreytingar í för nteð sér sem
óhjákvæmilegt er að átök verði um. Nú
skiptir mestu máli að breytingar í sjávarút-
vegi geta breytt forsendum byggðar í land-
inu. Það leikur enginn vafi á því að atvinnu-
og byggðaþróun verður stærsta og jafnframt
erfiðasta viðfangsefni þessarar ríkisstjórnar.
Ef lífskjör eiga að halda áfram að fara batn-
andi hér verður að taka á þessu viðfangsefni
með öðrum hætti en að spyrna við fótum.
8