Þjóðlíf - 01.10.1988, Qupperneq 61

ÞJÓÐFÉLAGSMÁL
Rafn Sigurðsson: „Við þurfum að breyta heimilunum til nútímahorfs."
zheimer-sjúkdómi á háu stigi, og hefur glat-
að mestum tengslum sínum við umheiminn,
þótt líkamlega sé það ekki alltaf illa farið.
Meðalaldur á Hrafnistu er nú 84 ár og fer
hækkandi. Heimilið hefur á síðustu árum
lagt áherslu á að fólk geti þar eytt allri ellinni
þannig fram, að lífeyrir og tekjutrygging
hins aldraða eru tekin upp í gjaldið. Peir
hinna öldruðu, sem ekki hafa nein lífeyrir-
ssjóðsréttindi á vegum stéttarfélags, fá um
36 þúsund krónur á mánuði frá Trygging-
astofnun ríkisins í lífeyri og tekjutryggingu.
Þessir peningar eru allir teknir, og meira til
hafi hinn aldraði lífeyrissjóðsréttindi. Síð-
an eru peningarnir látnir upp í daggjöld en
hinn aldraði fær 5900 krónur í vasapeninga
frá Tryggingastofnun. Samkvæmt upplýs-
ingum Póris S. Guðbergsson forstöðu-
manna Ellimáladeildar Reykjavíkurborgar
lætur nærri að um helmingur aldraðra hafi
einungis þessa vasapeninga til umráða.
Stofnunin greiðir sömuleiðis það sem á
vantar af vistgjaldinu.
Meirihluti aldraðra íslendinga mun hins
vegar vera í einhverjum lífeyrissjóði. Einn
viðmælenda Þjóðlífs innan tryggingakerfis-
á sama stað. Hjón þurfi því ekki að skiljast
að, þótt annað þeirra eldist hraðar en hitt, og
þurfi að fara á hjúkrunardeild. „Ef hjón búa í
íbúðum fyrir aldraða og annar aðilinn veik-
ist, þá getur orðið bæjarhluti á milli fólksins.
Þá getur fólk misst mikil tengsl hvort við
ins giskaði á það væru ekki nema á milli 5
og 10 prósent þeirra, sem engin slík réttindi
hefðu.
Heildardaggjöld á vistdeildum elliheim-
ila námu 558 milljónum á síðasta ári. Heild-
ardaggjöld til hjúkrunardeilda fyrir aldraða
námu hins vegar um 590 milljónum.
Um hjúkrunardeildir gilda þær reglur,
að hljóti hinn aldraði lífeyri úr Iífeyrissjóði,
fær hann að halda honum, þegar á hjúkrun-
ardeildina kemur. Sjúkratryggingadeild
Tryggingastofnunar greiðir síðan daggjöld-
in. Líkt og fram kemur í máli Þóris S. Guð-
bergssonar hefur heyrst á það mikil gagn-
rýni, að fólk skuli fyrst fá að halda tekjum
sínum, þegar á hjúkrunardeild er komið,
og fólk hefur misst heilsu til að njóta pen-
inganna að neinu leyti —.
— eh
annað. Aldrað fólk getur verið matarlaust í
nokkra daga en án félagsskapar getur það
ekki verið. Slíkt er smádrepandi," segir Rafn
Sigurðsson.
Fólkið afskipt
„Það er alltof mikið um það, að aldraðir á
dvalarheimilum séu afskiptir. Eg segi við
fólk þegar það kemur með foreldra sína til
okkar, að það eina, sem við starfsfólkið get-
um örugglega ekki gert fyrir hina öldruðu sé
að vera ættingjar þess. Við verðum vör við
að ættingjar sækja það nokkuð fast að koma
foreldrum sínum inn á stofnun, og reyna þá
oft að telja hinum aldraða trú, að það sé
honum sjálfum fyrir bestu.“
Mjög er kvartað yfir því, að erfiðlega
gangi að fá fólk til að starfa við þjónustu við
aldraða. Afleit launakjör eru hér af flestum
talin meginástæðan. Á Hrafnistu eru yfir 30
danskar stúlkur við störf. „Þetta er erfitt og
vanþakklátt starf og launin vel innan við
fjörutíu þúsund á mánuði. Með því að vinna
tvær helgar aukalega á mánuði ná starfsst-
úlkur á elliheimilum skattleysismörkum.
Það er augljóst að illa gengur að fá fólk til
starfa upp á slík býti,“ sagði Rafn Sigurðsson
að lokum.
Mismunandi
stofnanir
í lögum um málefni aldraða er gert ráð
fyrir eftirtalinni stofnanaþjónustu við þá:
íbúðir, sem sérstaklega eru hannaðar
með þarfir aldraðra í huga. Skulu íbúarn-
ir sjálfir greiða húsaleigu samkvæmt
ákvörðun rekstraraðila.
Dvalarheimili, ætluð öldruðu fólki,
sem ekki er fært um að sjá um eigin heim-
ilishald þótt aðstoð komi til. Skulu vist-
menn taka þátt í kostnaðinum, en þó
ávallt halda eftir fjórðungi tekna sinna
hið minnsta. Aldrei skal sá hluti tekn-
anna, sem hinir öldruðu halda eftir, vera
minni en viss lágmarksupphæð, sem
breytist með sama hætti og lífeyrir al-
mannatrygginga.
Hjúkrunarheimili og hjúkrunardeild-
ir, ætluð öldruðum einstaklingum, sem
eru of lasburða til að dvelja í íbúðum eða
á dvalarheimilum. Fólkið greiðir sjálft
hluta þjónustunnar, en heldur eftir ekki
minna en 15 prósentum tekna sinna.
Sjúkradeildir, sem hannaðar eru á
sama hátt og spítaladeildir og ætlaðar
langlegusjúklingum.
61