Þjóðlíf - 01.10.1988, Qupperneq 73

NEYTENDUR
Reynt að höfða til kynlífsins með auglýsingu á vöru sem kemur því góða lífi ekkert við.
Nar livet leker.
Ofangreint gildir ekki síst um snyrtivörur.
Fínt þykir að nota hárúða sem kostar 700
krónur brúsinn, sérstaklega ef hann er
keyptur í sérverslun. Tískuverslanir eru
heldur engar undantekningar á þessu. Meg-
inmálið virðist vera hvað verslunin heitir og
hvaða ímynd hún hefur skapað sér. T.d. get-
ur verslun sem slík selt skyrtu á 2500 kr.
meðan stórmarkaður selur nákvæmlega
sömu skyrtuna á 1100 kr. Hver kannast ekki
við allar verslanirnar á Laugaveginum og í
Kringlunni með öllum þessum útlensku
nöfnum? Sumar þeirra hétu rammíslenskum
nöfnum fyrir nokkrum árum þegar þær voru
komnar að barmi gjaldþrots. Eftir nafn-
breytingarnar fóru þær að selja sem aldrei
fyrr.
Ýmsar vörur hafa þann eiginleika að litlu
sem engu máli skiptir hvaða merki er keypt,
svo sem sápur, þottaefni og vindlingar. En
Núna seíjast dósirnar. Skipulagslítil röð-
un, stór handskrifaður verðmiði og við-
skiptavinirnir fá á tilfinninguna að þeir
séu að gera góð kaup.
framleiðendur og auglýsingameistarar
þeirra reyna þó að telja okkur trú um að þær
séu gjörólíkar. Með aðstoð umbúða, vörun-
afns og auglýsinga geta þekkt fyrirtæki feng-
ið okkur til að halda að vara þeirra hafi meiri
fullkomnun en vara annarra framleiðenda.
Efnasamsetning í handsápu er að mestu leyti
sú sama, óháð því hver framleiðandinn er,
þó svo að lyktin sé ekki alltaf sú sama. Við
verðum jafn hrein fyrir því (þá er gert ráð
fyrir að sýrustig allra sáputegundanna sé það
sama).
Svo haldið sé áfram með sápuna, þá má sjá
hana í ýmsum umbúðum í snyrtivöruverslun-
um. Litir umbúðanna skipta þarna miklu
máli og virðast svartar, silfurlitar og gulllitar
umbúðir vera mun íburðarmeiri en aðrar.
Þetta er atriði sem neytendur ættu að átta sig
á nú þegar jólin nálgast. Sjaldgæft er að gefa
handsápu í jólagjöf, en ef hún er í fínum
kassa, keypt í þekktri sérverslun og er þar að
auki fjórum sinnum dýrari en sápa út úr mat-
vöruverslun, þá er þar fín gjöf á ferðinni.
Sömuleiðis þykir það einföld lausn að gefa
konfektkassa í jólagjöf og skiptir þá oft
miklu máli hvers konar mynd prýðir kass-
ann. En gera allir sér grein fyrir því að kíló-
verð konfektsins í kössum er þrisvar og allt
upp í fimm sinnum hærra en ef sömu molar
væru keyptir í poka út úr venjulegum sölu-
turni?
Dulbúnar verðhækkanir
Ein lúmskasta verðhækkunin og jafnframt sú
sem við verðum minnst vör við er minnkun
innihalds í umbúðum. Þetta er algengt þegar
neytendur hafna vöru sem hefur hækkað í
verði. Þá reynir framleiðandinn önnur brögð
og má sem dæmi nefna að djúpfryst græn-
meti frá ónefndu fyrirtæki hélst í verði í
nokkurn tíma, en innihaldið hafði minnkað
úr 450 gr niður í 400 gr. Dæmi eru um að
kaffitegund hafi verið seld á sama verði þó
svo að pakkarnir hafi verið mismunandi
þungir. Sumar kaffitegundir eru nefnilega
settar ýmist í 150, 200 eða 250 gr umbúðir.
Framleiðandi er þarna að blekkja bæði neyt-
endur og verslunina, en upp komast svik um
síðir.
Enn ein dulbúin aðferð til verðhækkana er
að gefa upp stærri skammta í notkun. T.d. er
getið á þvottaefnispökkum að einn bolli sé
hæfilegur í þvottavélina í hvert sinn. Þegar
skammturinn er hækkaður í 11/4 bolla verð-
ur pakkinn tómur fyrr en ella og þvottaefnið
keypt oftar.
Er hægt að gefa sér meiri
tíma?
Það sem hér hefur verið nefnt er aðeins brot
af öllum þeim aðferðum sem notaðar eru til
að láta okkur kaupa örlítið meira en við ætl-
uðum. Þetta eru ef til vill atriði sem við höf-
um ekki tíma til að hugsa um í föstudagsöng-
þveiti stórverslana, en margt smátt gerir eitt
stórt ef við gefum okkur meiri tíma þegar við
skoðum verðmerkingarnar. Eða eru inn-
kaup orðin eins og hver önnur „rútínu“-
vinna? Verðlagsstofnun reynir þó að halda
okkur við efnið með reglulegum auglýsing-
um í blöðum þar sem við sjálf getum staðið
vörð gegn óþarfa verðhækkunum, í hvaða
formi sem þær birtast.
Adolf H. Petersen
73