Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2000, Blaðsíða 47

ÁGRIP ERINDA / X. VÍSINDARÁÐSTEFNA LÆKNADEILDAR HÍ I
E 70 Um faraldsfræðilega þætti í lófakreppusjúkdómi
Kristján G. Guðmundsson , Reynir Arngrímsson2, Þorbjörn Jónsson3
'Heilsugæslan Blönduósi, dækndeild HÍ, "ónæmisfræðideild Rigshospitalet Osló
Netfang: reynirar@hi
Inngangur: Lófakreppa (Dupuytren's disease) einkennist af hnúta-
myndun í lófa sem síðar veldur kreppu á fingrum. Algengi sjúk-
dómsins er hátt á Norðurlöndum og 40% eldri karla hafi einhver
einkenni sjúkdómsins. Talið er að sjúkdómurinn erfist með ókyn-
bundnum ríkjandi hætti.
Markmið: Markmið þessarar rannsóknar var að kanna nýgengi,
þróun og faraldsfræðilega þætti í lófakreppusjúkdómi.
Efniviður og aðferðir: Hjartavernd gerði rannsókn á lófakreppu-
sjúkdómi á árunum 1981-1982. Átján árum seinna voru 122 karlar
með lófakreppu endurinnkallaðir til skoðunar og samtímis var
einnig kallaður inn samanburðarhópur sem var paraður fyrri hópn-
um, með tilliti til aldurs og reykinga.
Niðurstöður: Af þeim sem voru kallaðir til rannsóknarinnar komu
193 til skoðunar eða tæp 80%. Par af voru 92 frá hinum upprunalega
lófakreppuhópi og 101 úr samanburðarhópnum. Af 101 þátttakanda
án lófakreppu í fyrri rannsókninni voru samtals 53 með einkenni
sjúkdómsins og þar af 16 eða (15,8%) með krepptan fingur. Þetta
þýðir í tæplega 3% nýgengi á ári fyrir lófakreppusjúkdóm og um 1%
fyrir fingurkreppu. Af 75 körlum með minniháttar einkenni, hnút í
lófa eða streng með húðfellingum í fyrri rannsókninni 1981-1982,
voru samtals 25 eða 33,3% með fingurkreppu eða höfðu farið í að-
gerð (RR: 2,2; 95% CI: 1,3-3,8; p=0,001) borið saman við nýgengi
fingurkreppu í samanburðarhópnum. Að hafa fengið sjúkdóminn
yngri en 40 ára tengdist erfiðari sjúkdómsgangi (p<0,019). Af körl-
um með lófakreppu höfðu 7,3% farið í áfengismeðferð og 6,6% til
viðbótar voru ofdrykkjumenn, samanborið við 10,7% og3,6% í hópi
þeirra sem ekki voru með sjúkdóminn (N.S.). Ættarsaga um lófa-
kreppu var nátengd sjúkdómnum (p=0,002).
Ályktanir: Nýgengi lófakreppu er hátt hjá eldri karlmönnum. Sjúk-
dómurinn hefur mikla framþróun (progression) og er sterklega tengd-
ur við ættarsögu. Sjúkdómurinn virðist ekki tengjast áfengisnotkun.
E 71 Dánarmein iðnverkakvenna
Hólmfríður K. Gunnarsdóttir, Kristinn Tómasson
Atvinnusjúkdóma- og heilsugæsludeild Vinnueftirlits ríkisins,
Bfldshöföa 16,110 Reykjavík
Netfang: hkg@ver.is
Inngangur: Dánarmeinarannsóknir hafa sýnt að dánartíðni er hærri
meðal láglaunahópa, sem hafa stutta skólagöngu og vinna ófaglærð
störf. Þessa gætir skýrar meðal karla en kvenna (1). Rannsókn á ný-
gengi krabbameina meðal iðnverkakvenna sýndi að lungnakrabba-
mein var tíðara meðal þeirra en annarra íslenskra kvenna og var
getum að því leitt að það tengdist reykingum í hópnum (2). Ný-
gengihlutfall krabbameins í legbol var einnig hátt en krabbamein í
eggjastokkum á hinn bóginn fátíðara en vænta mátti. Markmið
þessarar rannsóknar er að kanna hvort dánartíðni í heild og vegna
hjartasjúkdóma, öndunarfærasjúkdóma og reykingatengdra
krabbameina sé hærri meðal iðnverkakvenna en annarra kvenna.
Efniviður og aöferöir: Um er að ræða afturskyggna hóprannsókn
sem nær til 14 144 kvenna sem greiddu til lífeyrissjóðs félags verk-
smiðjufólks í Reykjavík árin 1970-1995. Iðjukonur sem dóu á ára-
bilinu 1970-1974 höfðu verið teknar af skrám sjóðsins og því er
fylgitíminn 1975-1995. Dánartíðni í þessum hópi iðnverkakvenna er
borin saman við dánartíðni íslenskra kvenna á sama aldri á sama
tíma og reiknað staðlað dánartöluhlutfall.
Niðurstöður og ályktunir: í Ijós kom að 933 iðnverkakonur höfðu
látist á fylgitímanum. Fyrstu niðurstöður benda til þess að lungna-
krabbamein og voveiflegur dauðdagi sé tíðari meðal iðnverka-
kvenna en annarra og dánartíðnin sé hærri meðal yngri iðnverka-
kvenna en þeirra sem eldri eru, en endanlegar niðurstöður verða
kynntar á ráðstefnunni.
Heimildir
1. Drever F, Whitehead M. Health Inequalities. Decennial supplement. Series DS
No. 15. London: Office for National Statistics/The Stationery Office; 1997.
2. Gunnarsdóttir HK, Rafnsson V. Nýgengi krabbameina meðal íslenskra iðnverka-
kvenna. Læknablaðið 1999; 85:787-96.
E 72 Brottnám legs: Afturskyggn samanburðarrannsókn á
kviðsjáraðgerðum og kviðskurðaraðgerðum
Lovísa Leifsdóttir , Jens A. Guðmundsson2
'Læknadeild HÍ. 'kvennadeild Landspítala Hringbraut
Netfang: jens@rsp.is
Inngangur: Brottnám legs er algeng aðgerð og eru um 4-500 slíkar
aðgerðir framkvæmdar árlega á íslandi. Áður var tveimur aðferð-
um beitt við brottnám legs, annars vegar með kviðskurði og hins
vegar um leggöng, en árið 1989 var fyrsta legnámsaðgerðin með
hjálp kviðsjár framkvæmd. Markmið með kviðsjáraðgerðum er
minni áverki og skjótari bati eftir aðgerð.
Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna hvort kviðsjáraðgerð-
artæknin hefði kosti fram yfir kviðskurð við brottnám á legi, með
tilliti til aðgerðartíma, notkunar verkjalyfja eftir aðgerð, fylgikvilla,
legutíma og lengdar veikindaleyfis eftir aðgerð.
Efniviður og aðferðir: Sjúkraskrár kvenna, sem fóru í brottnámsað-
gerð á legi með kviðsjá (hópur LH) á tímabilinu 1. janúar 1997 til
10. mars 2000 á kvennadeild Landspítala, voru kannaðar. Viðmið-
unarhóp (hópur AH) mynduðu konur sem farið höfði í legnámsað-
gerð með kviðskurði á sama tímabili og voru þær valdar með tilliti
til aldurs (±5 ár) og þyngdar legs, sem metin var út frá stærð sýnis
sem sent var til vefjarannsóknar. Gerður var samanburður á ofan-
greindum breytum.
Niðurstöður: Fjöldi kvenna sem fór í legnámsaðgerð með kviðsjá á
tímabilinu var 109, en í þremur tilvikum var aðgerð breytt í kvið-
skurð. Til viðmiðunar fundust 98 tilfelli. Meðalaldur í tilfellahópi
var 46,9 ár, en 46,0 í viðmiðunarhóp (p=0,87). Meðalstærð legsýna
til vefjarannsóknar var 133 g í tilfellahópi en 140 í viðmiðunarhópi
(p=0,95). I töflunni sjást aðrar niðurstöður.
Hópur LH AH
n meöaltal (n) meöaltal P-gildi
Aögeröartími 10 128 98 76,5 <0,01
(mín) Fall blóörauöa 9 22,0 21,6 0,532
(g/D Blóögjafir (n) 6 8
Legutími (dgr) 10 2,7 98 4,8 <0,001
9
Veikindaeyfi (dgr) 48 22 30 43 <0,001
Konur í kviðsjáraðgerðahópnum þurftu minna af verkjalyfjum eftir
aðgerð, en konur í viðmiðunarhópi. Fylgikvillar aðgerðar komu fyr-
ir hjá 19 konum (18%) í kviðsjárhópi og 17 konum (18%) í saman-
burðarhópi, en engin þeirra var alvarlegur.
L
LÆKNABLAÐIÐ / FYLGIRIT 40 2000/86 47