Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2000, Blaðsíða 91

ÁGRIP VEGGSPJALDA / X.
Áhugaverða svæðið hefur verið þrengt með "fín-kortlagningu”
(fine-mapping) úr 20 cM niður í 6 cM (rúmlega sex milljónir basar).
Nú stendur yfir raðgreining svæðisins og greining gena.
V 104 Að standa upp af stól krefst nákvæmrar samhæfingar
María H. Þorsteinsdóttir
Sjúkraþjálfunarskor
Netfang: mth@hi.is
Inngangur: Að standa upp af stól er algeng dagleg hreyfing sem
sumum reynist erfið. Hreyfingin felur í sér tilfærslu á líkamsmassan-
um fram og upp, sem gerir kröfur um krafta og skriðþunga. Á sama
tíma þarf að hafa nákvæma stjórn á jafnvægi, sérstaklega þegar fært
er af stórum undirstöðufleti (sitjanda) yfir á lítinn (fæturna). Mark-
miðið með þessari rannsókn var að skoða eðlilega stjórn þessarar
hreyfingar.
Efniviður og aðferðir: Þátttakendur voru sjö heilbrigðir, ungir ein-
staklingar. Sjö endurteknar hreyfingar voru greindar hjá hverjum
þeirra, alls 49. Myndgreining var gerð út frá 14 endurskinsmerkjum
á hægri hlið líkamans (tvær CCD myndavélar, ELITE) og viðnáms-
kraftar jarðar greindir með fjórum kraftplötum (AMTI), tvær und-
ir sitjanda og tvær undir fótum. Merkin voru stillt saman í tíma, um-
breytt á stafrænt form, síuð og sérstakt forrit (Axograph) notað til
að reikna út tímasetningar, stærðir og hraða á hreyfingu og kröft-
um.
Niðurstöður og ályktanir: Hreyfingin hófst með aukningu krafta
undir rassi í áttina aftur og niður (atlag) og síðan færslu fram á bol
(skriðþungi fram). Hraði á massamiðju líkamans fram á við náði há-
marki stuttu áður en rass lyftist frá sætinu og lóðrétt hröðun upp átti
sér stað samfara því. Þungi hafði þá færst yfir á fætur og láréttir
kraftar í áttina fram á við mældust undir fótum sem náðu hámarks-
hraða um leið og færsla líkamsmassans fram á við. Ályktað er að
hlutverk þessara krafta sé að dempa skriðþungann fram og þannig
hafa stjóm á jafnvægi. Dempunin verður að vera nákvæmlega tíma-
sett og hæfilega mikil til að stýra færslu massans og beina færslunni
upp á við án þess að stöðva skriðþungann. Þannig fæst hagkvæm og
örugg hreyfing.
V 105 Tengsl álagsverkja í sköflungi við styrk og þol í tibialis
vöðvum
Abigail G. Snook
Sjúkraþjálfunarskor læknadeild HÍ
Netfang: abigail@hi.is
Inngangur: Verkur í sköflungi við áreynslu er almennt talin vera
einkenni um ofálag en ýmsar orsakir geta legið að baki. Ekki er vit-
að hvernig starfsgeta vöðva (invertora í ökkla) er tengd þessu
vandamáli. Tilgangur þessarar rannsóknar var að skoða samband
styrks og þols í tibialis vöðvum (isokínetískt) við álagsverki framan-
vert á fótlegg sem tengdust “high-impact” áreynslu (æfingum þar
sem báður fætur eru einhvern tímann á lofti samtímis, eins og við
hlaup).
Efniviður og aðferðir: Fjörutíu þáttakendur á aldrinum 21-38 ára
sem ekki voru með verki í hægri fótlegg á þeirn tíma sem rannsókn-
in var gerð. Styrkur var mældur sem hámarkskraftvægi staðlað með
líkamsmassa. Vinna vöðvans var reiknað sem margfeldi af meðal-
talskraftvægi og snúningshorni ökklahreyfingar (hraði 30°/sek). Þol
VÍSINDARÁÐSTEFNA LÆKNADEILDAR HÍ I
var prófað með 50 endurteknum “concentrískum” og “eccentrísk-
um” samdráttum á hraðanum 160°/sek og mælt sem 1) hlutfall
vinnu í síðustu 10 samdráttum og þeim fyrstu 10, annars vegar og
sem 2) hlutfall vinnu í síðustu 10 samdráttum og vöðvavinnu hins
vegar. Þátttakendur svöruðu spurningum um sköflungsverk tengd-
an áreynslu.
Niðurstöður og ályktanir: Þátttakendur sem höfðu sögu um á-
reynsluverk reyndust hafa minna þol bæði “concentrískt” og “-
eccentrískt” en þeir sem ekki höfðu sögu um slíkan verk, en ekki
samsvarandi minni styrk. Niðurstöður bendu því til að sterkur
vöðvi hafa ekki endilega gott úthald. Erfitt er að segja til um hvort
minnkað þol er orsök eða afleiðing sköflungsverkja, en enginn þátt-
takenda fékk verk meðan á mælingu stóð eða á eftir. Meðferð eða
forvörn sköflungsverkja ætti að fela í sér þolþjálfun tibialis-
vöðvanna.
V 106 Fólk sækist eftir aukinni hreyfingu heilsunnar vegna
Svandís Sigurðardóttir, Þórarinn Sveinsson
Sjúkraþjálfunarskor læknadeild HÍ
Netfang: svandis@hi.is
Inngangur: Það virðist tiltölulega einfalt að tileinka sér hæfilega
reglubundna hreyfingu en það vefst þó mjög fyrir fólki. Reynslan af
því að hvetja fólk til reglubundinnar hreyfingar sýnir að það er ekki
auðvelt verkefni. Það virðist vanta betri áætlanir og aðferðir, sem
byggðar eru á ítarlegum rannsóknum. í þessari könnun voru marg-
ir þættir skoðaðir í von um að geta veitt almenningi markvissari
leiðbeiningar. Könnunin er gerð að fyrirmynd finnskrar rannsókn-
ar og í náinni samvinnu við UKK-stofnunina í Tampere í Finnlandi.
Efniviður og aðferðir: Spurningalisti var sendur til 1650 íslendinga
í apríl 1997. Urtakið var slembiúrtak úr þjóðskrá úr aldurshópunum
20-80 ára. Á listanum eru 49 ítarlegar spurningar, meðal annars um
hvetjandi og letjandi áhrif á hreyfingu fólks. ítrekunarbréf voru
send út þrisvar.
Niðurstöður: Nettó svörun í könnuninni var um 53%. Þegar spurt
var um hvaða áhrif fólk teldi að trinnn (almenningsíþróttir) hefði á
sig var notaður sjónrænn kvarði (VAS) frá 0 og upp í 10. í ljós kom
að þeir sem eru að hugsa um að auka sína hreyfingu líta svo á að
hreyfingin bæti heilsuna (8,3), að það sé hressandi og endurnærandi
(7,9) og róandi (7,5). Útivera vegur þungt hjá þessum hópi líka (8,2)
en heldur minna máli skiptir að halda þyngdinni í skefjum (6,3).
Einnig var spurt um hvort fólk teldi sig hafa nægilegan tíma fyrir
sjálft sig. Fram kom að nær helmingur yngra fólksins (20-44 ára)
hefur aðeins nægjanlegan tíma af og til eða næstum aldrei.
Ályktanir: Þeir sem hafa hug á að að auka hreyfingu sína gera það
til að bæta heilsuna og auka vcllíðan. Tímaskortur er áberandi hjá
yngra fólkinu sem er líkleg ástæða þess að það hreyfir sig ekki meira
en raun ber vitni.
Læknablaðið
FYLGIRIT 40 2000/86 91
L