Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2010, Qupperneq 80

Ragnar Eugene Antoni (1887-1968), prófessor
í taugalæknisfræði í Stokkhólmi, áleit Borberg
hæfari. Daginn eftir úrskurðinn hittust þeir Krabbe
og Antoni á gufuskipinu til Málmeyjar; Antoni var
á heimleið til Stokkhólms, en Krabbe á leið til
Lundar til að sinna rannsóknum. Krabbe spurði
Antoni, hvað hefði ráðið afstöðu hans, og svaraði
Antoni þá því til, að rannsóknarvinna Borbergs
frá fyrri árum hefði verið svo framúrskarandi.
Hér átti Antoni vafalaust við þær rannsóknir, sem
að baki doktorsritgerðar Borbergs lágu, Bidrag
til Binyrens Fysiologi. Hana hafði Borberg varið
um 25 árum áður, en ekki hafði farið mikið fyrir
vísindaafrekum hans eftir það.62 Ekki vissi Knud
Krabbe til þess, að Antoni hefði haft neitt á móti
sér, en þeir höfðu átt í smávægilegri ritdeilu um
mænuástungu. Antoni hafði þróað aðferð, sem
byggðist á því, að fyrst var leiðslunál stungið inn
að dura mater, og síðan var grennri nál stungið
í gegnum leiðslunálina og hún notuð til að fara í
gegnum dura. Var mænuvökvinn svo látinn renna
í gegnum þessa grönnu nál. Á þennan hátt var
reynt að valda sem minnstum skaða á duravefnum
og jafnframt dregið úr leka mænuvökva eftir
aðgerðina og hættu á höfuðverk líkt og þeim, sem
þjakað hafði Quisling (ef til vill fram í andlátið).
Krabbe hafði hins vegar notað nýja grennri
tegund af hefðbundnari nál, sem inniheldur
prjón í nálargöngunum, og er prjónninn dreginn
út, þegar nálin fer í gegnum dura, og rennur þá
mænuvökvinn þar út, sem prjónninn var.
Nils Antoni varð prófessor í taugalæknisfræði
við Karolinska Institutet í Stokkhólmi árið 1931.
Institutet var stofnað 1810 og var upphaflega
staðsett á Kungsholmen. Þetta var herlæknaskóli,
sem hét í byrjun Medico-Chirurgiska Institutet,
en nafnið Karolinska bættist við árið 1817.
Karoliner höfðu hermenn hins herskáa Karls XII.
Svíakonungs (1682-1718) heitið. Á Kungsholmen
hafði sjúkrahús verið reist árið 1752, sem
hét Kungliga Serafimerordenslasarettet, en var
yfirleitt kallað Serafimerlasarettet eða í daglegu
máli Serafen. Umsjón með rekstri þess höfðu í
fyrstu tveir af riddurum Serafimorðunnar, en
Serafimriddarar höfðu reyndar umsjón með
öllum sjúkrahúsum í Svíþjóð frá 1773 til 1876.63
Þessari riddarareglu tilheyrðu allir þeir, sem
hlotið höfðu Serafimorðuna, en hana veitti fyrstur
Friðrik I. Svíakonungur (1676-1751). Orðan er
nefnd eftir verndarenglum Guðs, en englarnir
Kongl. Saratimer ordant tiiMreUet lanl 1800 Ul.
Handkolorarad tragrivyr avCE Gamindt
Serafimerlasarettet í Stokkhólmi á seinni hluta 19. aldar.
kölluðust serafar eða eins og segir í Jesaja 5.6.2:
„Umhverfis hann stóðu serafar; hafði hver þeirra
sex vængi; með tveimur huldu þeir ásjónur
sínar; með tveimur huldu þeir fætur sína og með
tveimur flugu þeir." Sjúkrahúsið stækkaði, og
1805 var fjöldi sjúkrarúma orðinn um 100. Nýjar
byggingar voru reistar 1880, og þá var ákveðið, að
í stjórn sjúkrahússins sætu ávallt tveir læknar og
tveir fulltrúar ríkis og bæjar auk tveggja riddara
Serafimorðunnar.
Serafimerlasarettet varð sjúkrahús Karolinsku
stofnunarinnar, og yfirlæknar þar gegndu einnig
prófessorsstöðum. Árið 1980 var allri sjúkra-
þjónustu hætt á Serafimerlasarettet, en þá höfðu
gamla Karolinska sjúkrahúsið í Solna (1940) og
nýja sjúkrahúsið í Huddinge (1972) tekið við. Þessi
tvö sjúkrahús Karolinsku stofnunarinnar kallast
nú einu nafni Karolinska Universitetssjukhuset.
Taugadeildin á Serafen flutti yfir á sjúkrahúsið í
Solna í upphafi sjötta áratugar 20. aldar.
Við Serafimerlasarettet starfaði læknirinn
Magnus Huss (1807-1890). Árið 1840 taldist
honum til, að um 20% sjúklinganna væru
með taugasjúkdóm og þá oft tengdan mikilli
áfengisneyslu, en Huss varð heimsþekktur fyrir
skrif sín um áfengisbölið og notaði orðið
alchoholismus fyrstur manna. Áfengisdeildin á
Karolinska er kennd við hann. Samstarfsmaður
Huss var Per Henrik Malmsten (1811-1883).
Hann hafði einnig áhuga á taugasjúkdómum
og lýsti fyrstur hemianopsiu eftir heilaáfall.
Prófessorsstaða í taugalækningum var stofnuð
við Karolinska Institutet 1887. Staðan er kennd
við Malmsten, en sonur hans gaf stofnuninni
100000 ríkisdali til minningar um föður sinn.
Taugalæknisfræði var nú orðin sjálfstæð
akademísk grein í Svíþjóð.
80 LÆKNAblaðið 2010/96 Fylgirit 64