Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2010, Blaðsíða 83

Salomon Eberhard Henschen. David Henschen Ingvar.
á taugalækningadeildinni á Serafimerlasarettet.
Ekbom rannsakaði fótaóeirð, sem hann kallaði
asthenia crurum paraesthetica (restless leg synd-
rome), og er heilkennið stundum nefnt eftir
honum.
Þrátt fyrir mikla hæfileika allra þessara ágætu
sænsku taugalækna, er eftir að nefna þann,
sem skaraði fram úr þeim öllum, að minnsta
kosti að eigin áliti og jafnvel sumra annarra.
Hann er sá eini af þeim, sem fékk æviágrip
birt í bókinni The Founders of Neurology,69
Þetta er Salomon Eberhard Henschen (1847-
1930), lengst af yfirlæknir lyflækningadeildar
Serafimerlasarettets og prófessor á Karolinska
Institutet um svipað leyti og Lennmalm var þar
kennari í taugalæknisfræði. Henschen lærði
læknisfræði á Karolinska og í Uppsölum, og í
Uppsölum varð hann prófessor í lyflæknisfræði
1882. Sagt er, að tveir sjúklinga Henschens hafi
vakið áhuga hans á taugalæknisfræði. Annar var
með hemianopsiu og hinn með aphasiu, og þaðan
í frá helgaði hann starfsævi sína rannsóknum á
skynbrautum og skynsvæðum heilans. Henschen
varð fyrstur til að sýna fram á mikilvægi
heilabarkarins í kringum fissura calcarina fyrir
sjón (Brodmanns svæði 17 eða area striata).
Hann benti einnig á þýðingu nærliggjandi svæða
(Brodmanns svæða 18 og 19; area parastriata).
Margir drógu fullyrðingar hans í efa, og hann
átti í miklum deilum við kollega sína, og þeirra
á meðal voru menn, sem sátu í Nóbelsnefndinni.
Henschen taldi sig eiga skilið Nóbelsverðlaunin
fyrir uppgötvanir sínar, en þær birti hann í átta
binda verki, Klinische und anatomische Beitriige
zur Pathologie des Gehirns á árunum 1890 til 1930.
Salomon Henschen var kallaður til Karolinska
í Stokkhólmi árið 1900. Sonur hans var Folke
Henschen (1881-1977), prófessor í pathológíu
við Karolinska Institutet 1920 til 1946. Folke
Henschen hafði tekið eftir útvíkkun á maeatus
acusticus internus (taugahlust) hjá sjúklingum
með neuroma acustica og benti Gösta Forssell
á, að þetta ætti að vera hægt að greina á
röntgenmynd, sem varð og raunin. Tengdasonur
Salomon Henschen var Sven Ingvar (1889-1947),
prófessor í lyflæknisfræði í Lundi. Sven Ingvar
skrifaði um sjúkdóma í hnykli og mikið verk um
tegundar- og einstaklingsþróun hnykils.70 Sonur
hans var David Henschen Ingvar (1924-2000),
fyrsti prófessor í klínískri taugalífeðlisfræði í
Lundi og brautryðjandi í greininni.71
Finnland — Hve margir laxar
veiddust í Víðidalsá?72
Sagan segir, að fyrir 5000 árum hafi búið þjóð við
Úralfjöll, sem talaði úralísku. Við þjóðflutninga
vestur á bóginn héldu þeir bjartsýnu suður
í sólskinið á Ungverjalandssléttum, en þeir
svartsýnu þrömmuðu norður í nepju Finnlands.
Meðfram finnsku strandlengjunni settust Svíar
að, og í lok miðalda höfðu þeir náð yfirráðum í
Finnlandi. Opinbert mál var sænska, þótt 90%
þjóðarinnar töluðu finnsku, afsprengi hinnar
fornu úralísku. Finnska stríðinu á milli Svía
og Rússa 1808 lauk með því, að Svíar urðu
að afsala sér Finnlandi til Rússa, og Finnland
varð stórfurstadæmi Rússakeisara með sjálfstjórn.
Höfuðborgin var flutt frá Ábo (Turku) til
Helsingfors (Helsinki). Kristín Svíadrottning,
(1626-1689), stofnaði Konunglegu akademíuna
í Ábo árið 1640, sem kallaðist Keisaralega
akademían eftir 1808. Eftir mikinn bruna í Ábo
árið 1827 var Akademían flutt til Helsingfors,
sem þá var orðin höfuðborg stórfurstadæmisins.
Finnska og sænska urðu jafnrétthá tungumál í
Finnlandi 1892. Eftir rússnesku byltinguna 1917
kusu Finnar að verða lýðveldi með forseta að
þjóðhöfðingja. Keisaralega akademían varð nú að
Háskólanum í Helsinki.
Læknadeild Háskólans í Helsinki rekur upp-
runa sirtn til 1640, þegar Konunglega akademían
var stofnuð. Forseti læknadeildarinnar frá 1908
til 1916 var Ernst Alexander Homén (1851-1926).
Hann lærði læknisfræði í Helsinki. Árið 1881
dvaldi hann um tíma í Þýskalandi hjá Virchow.
Árin 1882 og 1883 og síðan aftur 1886 var hann í
París hjá Vulpian og Louis-Antoine Ranvier (1835-
1922). Hjá þeim lærði hann rannsóknaraðferð,
LÆKNAblaðið 2010/96 Fylgirit 64 83