Tímarit Máls og menningar - 01.12.1940, Blaðsíða 28

210
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
beztu skáldin örug'ga leið inn að hjarta þjóðarinnar.
Af því meiri ákafa sem dagblöð og menningartæki
Iiins opinbera hafa lialdið að þjóðinni hinum lélegri
böfundum, því meira bafa vaxið vinsældir þeirra rit-
böfunda, sem þar eru bannfærðir, og öll starfsemi þeirra
blómgast. Áður en forverðir afturlialdsins vöruðu sig
á, var t. d. vaxið upp í landinu bókmenntafélag með
5000 félagsmönnum með sjálfa liina fordæmdu í farar-
broddi. Þegar félag þetta tilkynnti sumarið 1939, að
]iað mvndi gefa út rit um ísland og íslendinga 1943,
þar sem flestir merkustu ritliöfundar þjóðarinnar á
ýmsum sviðum legðu efni til, og ritstjórinn væri sjálfur
Sigurður Nordal, þá var eins og þeir vöknuðu við ill-
an draum. Eins og í eldsvoða var gripið til margra
ráðstafana í senn. 1 dauðans ofboði var þjóðin vöruð
við Arfi íslendinga sem stórhættulegu riti. Jónas frá
Hriflu tók að sér forystuna. En bvað dugðu orð og
áróður? Ríkið varð að ná sjálfri stjórn bókaútgáfu í
landinu í hendur sér og beygja ritliöfundana til hlýðni.
Heimskringlu og Mál og menningu varð að drepa. En
lil þess þurfti framkvæmdir. Eins og gripið var til þess
i neyð áður að tefla Guðmundi Hagalín sem ritliöf-
undi á móti Halldóri Kiljan, varð nú að finna útgáfu-
fyrirtæki til þess að tefla frarn á móti Máli og menn-
ingu. Þá var grafið upp í gömlum reitum menningar-
sjóðsútgáfunnar, rakað saman í flaustri nokkrum þýð-
ingum, dustað rjrkið af Árna Pálssyni og Guðmundi
Finnbogasyni, auglýst stórkostleg bókaútgáfa, sölsað
undir liana Þjóðvin'afélagið, vaðið inn á liverja skrif-
stofu í Reykjavík, inn á hvern bæ í landinu, til þess
að safna áskrifendum. Þannig var stofnuð hin fræga
útgáfa menningarsjóðs, til þess að fá þjóðinni eitthvað
annað að lesa og hættuminna en bækur Máls og menn-
ingar. Sambliða þessu var hafin sókn á öðrum vett-
vangi, gegn ritböfundum og listamönnum þjóðafinnar.
Nú skyldu þeir kúgaðir til blýðni og auðmýktar og fá