Tímarit Máls og menningar - 01.12.1940, Side 29

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
211
að vita hverjir væru húsbændur þeirra. Snjallast þótti
að ráðast á lífskjör þeirra. Ríkisstjórnin sjálf hafði for-
í*öngu. Leikurinn barst inn í sali Alþingis. Það liafði ætíð
haft vald yfir styrkveitingum til skálda og listamanna.
Þetta vald skyldi nú tekið af Alþingi og fengið i hendur
menntamálaráði, það er í hendur svarnasta fjandmanni
menningarinnar í landinu, Jónasi frá Hriflu. Urðu
liörð átök í þinginu. Margir þingmenn lögðust fast á
móti, sérstaklega Vilmundur Jónsson og Magnús Gísla-
son. Með feikna elju, hótunum, ofstopa og æsingi, tókst
Jónasi frá Hriflu að merja i gegn eins atkvæðis meiri
Iiluta í málinu. Fyrir stjórnarvöldunum vakti ekkert ann-
að en að geta á þennan Iiátt átt auðveldara með að lialda
reiddri svipu yfir skáldum þjóðarinnar og hræða þau
til auðsveipni. Strax við fju-stu úthlutun menntamála-
ráðs var Halldóri Kiljan Laxness og Þórhergi Þórðar-
syni refsað. Styrkurinn til Ilalldórs var lækkaður úr
5000.00 kr., sem hafði verið föst veiting til hans á fjár-
lögum nokkur undanfarin ár, niður í 1800.00 kr., til
jafns við Ólaf Friðriksson, og styrkurinn til Þórhergs
niður í sömu upphæð. Halldór þáði ekki styrk sinn,
heldur stofnaði sjóð til verndar ritfrelsi í landinu.
Hverjum heiðarlegum manni ofhauð þessi ágengni.
Þá eru ekki síður virðulegar aðfarirnar gegn Gunnari
Gunnarssyni. Jónas frá Hriflu hugsaði sér gott til glóð-
arinnar, þegar Gunnar kom heim, að geta haft af hon-
um pólitískan ávinning. Mér er ekki grunlaust, að hug-
jnyndin um Guðmund G. Hagalín sem mesta skáld Is-
lands hafi verið látin falla niður i svipinn, og Jónas
írá Hriflu liafi gert sér vonir um, að Gunnar Gunnars-
ion gæti orðið það skáld, sem þjóðstjórnina vantaði
lil þess að tefla fram móti Laxness. Við fyrstu úthlut-
un menntamálaráðs fékk Gunnar hæstan styrk af skáld-
unum. Enginn skyldi halda, að á bak við það hafi leg-
ið menningarlegur áhugi, heldur hefur þótt æskilegt
að reyna að koma sér vel við Gunnar. En Gunnar skildi,