Tímarit Máls og menningar - 01.05.1947, Side 38

28
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
jafnvel ríkast í allri Norður-Evrópu. —- Vegna þeirrar þróunar, sera
bent hefur verið á hér að framan, hafa allar íslenzkar bókmennta-
legar og réttarfarslegar minjar verið fluttar úr landi af þáverandi
forustumönnum og eru nú flestar geymdar í Kaupmannahöfn, þar
sem rannsóknaráhuginn á fornri íslenzkri sögu hefur aldrei verið
mikill, og þar sem Eddur og fornsögur — því miður — hafa sí-
minnkandi gildi fyrir almenna menntun. A Islandi er þetta alveg
þveröfugt: Háskóli íslands var stofnaður 1911, og þar eru nú ekki
færri en 7 prófessorar og aðrir vísindamenn, sem starfa að rann-
sóknum á sögu Islands, bókmenntasögu, málfræði og réttarfarssögu,
auk álitlegs hóps ungra kandídata og námsmanna. Hjá allri alþýðu
manna er einnig að finna undraverðan áhuga á Eddum og forn-
sögum, og allur áhuginn safnast einmitt um hin bókmenntalegu
afreksverk, hin fornu handrit og efni þeirra, meðal annars vegna
þess að næstum allar aðrar sögulegar minjar, svo sem kuml, forn-
aldarbústaðir, kirkjur o. s. frv. eru horfnar vegna endingarleysis
byggingarefna, harðrar veðráttu og ógurlegra náttúruhamfara. En
rannsóknarefni vísindamannanna, handritin fornu, sem öll þjóðin
elskar og hver maður og kona, jafnvel börn og unglingar, þekkja
nöfnin á — þau eru geymd bak við lokur og lása í Kaupmannahöfn,
af því að hún var einnig höfuðborg íslands fyrr á öldum.
Það var mikið lán fyrir ísland og öll Norðurlönd, að þau voru
flutt hingað á sínum tíma, og vér höfum varðveitt þau vel. En sér-
hver maður, sem hefur minnstu hugmynd um, hvers virði þjóð-
legar minjar eru vakandi þjóð — sérhver, sem veit, hversu vér
sjálfir elskum Þjóðminjasafn vort með fjársjóðum þess, hinar
göinlu kirkjur vorar með helgum minjum þeirra, herrasetur vor
með trjágörðum og lystiskógum, hlýtur að geta skilið, hversu mik-
ilvæg hin 15—16 handrit í konunglega bókasafninu og handritin
í Árnasafni eru íslendingum, sem ekki eiga annað eftir en þau af
sýnilegum minjum um fortíð sína — og þau eru í vörzlu Dana.
Þetta ástand er hrein staðleysa, já, óþolandi íslenzkri hugsun. Fá-
einir danskir skjalaverðir og bókasafnsmenn geta ekki — og mega
ekki — spyrna gegn helgustu óskum heillar þjóðar um að fá and-
lega fjársjóði sína aftur — fjársjóði, sem henni eru svo óendanlega
dýrmætir, að enginn vor á meðal fær skilið það til fulls.