Tímarit Máls og menningar - 01.05.1947, Side 77

MINNINGABÆKUR OG ÞJÓÐLEG FRÆÐI
67
hinna sem vitað er að erfiðlegar mundu seljast. Með því móti mætti
reka slíkt fyrirtæki án tilfinnanlegs kostnaðar af hálfu hins opinbera.
Að vísu ætti nokkur kostnaður af ríkisfé síður en svo að vera neinn
þröskuldur í vegi slíkrar starfsemi, því að það er bein skylda hverr-
ar þjóðar sem vill heita menningarþjóð að hlynna að slíkum rann-
sóknum og útgáfum eftir megni. Loks ætti slíkt útgáfufyrirtæki að
geta lagt þá alúð við sjálft útgáfustarfið að rit þess yrðu til fyrir-
myndar um vandvirkni og frágang. Væri þá frekar von til að ó-
prúttnir útgefendur kæmust ekki lengur upp með óhæfilega hroð-
virkni í útgáfu merkisrita.
Annar megingalli þessa skipulagsleysis er sá að skilyrði skortir til
nauðsynlegra rannsókna á sögu landsins, bókmenntum og menningu
svo og útgáfu yfirlitsrita um þessi efni, bæði vísindarita og bóka
við almennings hæfi. Slík störf verða ekki unnin svo að gagni komi
nema með töluverðum tilkostnaði sem ekki gefur beinan arð, a. m.
k. ekki fyrst í stað, svo að ekki er hægt að ætlast til að einstakir
bókaútgefendur leggi í slík stórvirki upp á eigin spýtur. Það sem
unnið hefur verið á þessu sviði hingað til er lítið annað en söfn-
un efnis og einstaka sundurlausar rannsóknir á takmörkuðum verk-
efnum, þegar sleppir fornbókmenntunum. Hér er mikið starf fram
undan og meira en ein kynslóð fái annað, en nú ætti að vera tími til
kominn að hefjast handa á stórvirkari og skipulagðari hátt en áður.
Það sem hér hefur verið drepið á er ekki sagt til þess að kasta
rýrð á starfsemi bókaútgefenda ó síðustu árum, heldur til þess að
vara við þeim hugsunarhætti að allt sé í lagi og eins og það á að
vera á þessari blómaöld íslenzkrar bókaútgáfu. Efniviður til ís-
lenzkrar þjóðarsögu hefur aukizt, þó að allt of lítið hafi verið gefið
út af áður óprentuðum ritum. Hitt er þó íhugunarverðara hve lítið
hefur verið gert að því að vinna úr því efni sem til er, á þann hátt
að það komi almenningi og fræðimönnum að fullum notum. Áhugi
okkar íslendinga á persónusögu og ættfræði hefur alltaf verið mik-
ill og rit um þau efni vinsæl. En því er ekki að neita að margt sem
á því sviði hefur verið skráð er næsta ófrjótt, og því erfiði sem til
þess hefur verið varið hefði oft verið betur stefnt í aðra átt. ís-
lenzk sagnfræði hefur of lengi verið tóm persónusaga. I þessu sjón-
armiði liggur gífurleg hætta fyrir íslenzka fræðimennsku. Menn sjá