Tímarit Máls og menningar - 01.05.1947, Side 101

MÁL OG MENNING
91
ekki góða mynd af ástandinu, en sýnir þó að ýmis þjóðleg fræði vilja menn
lesa, efnið er undir niðri kunnugt hverjum lesanda, andi þess og jarðvegur
sá er það hefur gerzt í, og krefst ekki mikilla heilabrota; sama gildir um
Vatnajökul. Rit Jóhanns og þýðingar Magnúsar þykir fínt að eiga, og að lýsa
því yfir að maður vilji ekki lesa slíkt, þorir helzt enginn að gera. Þrúgur
reiðinnar og Austanvinda og vestan lesa menn sem reyfara, auk þess eru höf-
undar þeirra frægir og úr Bandaríkjunum að mig minnir, og spillir það ekki
til hjá sumum.“
Þessi fróðlegi bréfkafli gæti gefið ástæðu til lengri hugleiðinga en hár er
rúm til að sinni. Það skal þó tekið fram að ég vona að bréfritarinn sé helzt
til svartsýnn á hæfilcika félagsmanna til að lesa bækur sem krefjast nokkurrar
umhugsunar. Tilgangur félagsins er einmitt að gefa út slíkar bækur sem hvetji
lesendur til umhugsunar, hækur sem séu eitthvað meira en skemmtilestur, þó
að með því sé ekki sagt að þær þurfi að vera ieiðinlegar. Hér á landi er nægi-
lega mikið gefið út af lélegum reyfurum og lítt merkum skáldsögum sem ekkert
skilja eftir í hugum lesenda að lestri loknum, nema ef til vill upplogna dag-
drauma. Slíkar bækur hefur Mál og menning aldrei ætlað sér að gefa út, enda
veit ég að það er ekki skoðun bréfritarans. Ilins vegar er mikil þörf á útgáfu
fræðandi bóka um innlend efni og útlend — og í þeim flokki má telja góðar
skáldsögur — en lestur slíkra bóka krefst alltaf nokkurrar fyrirhafnar, ef hann
á að koma að fullum notum. Þó að mér detti ekki í hug að efast um að bréf-
ritarinn greini rétt frá kvörtunum félagsmanna, trúi ég því í lengstu lög að þeir
félagsmenn séu fleiri sem eitthvert gagn hafi haft af lestri a. m. k. sumra þeirra
bóka sem hann telur hafa vakið mesta óánægjti. Væri fróðlegt að fá álit fleiri
umboðsmanna og einstakra félagsmanna um þetta efni. Það er gömul reynsla
að alltaf ber mest á þeim sem kvarta, en hinir sem ánægðir eru láta minna yfir
sér.
Hins vegar er ekki til neins að reyna að draga fjöður yfir það að margar
fyrirætlanir stjórnarinnar liafa dregizt of mjög á langinn eða orðið að engu,
en því veldur framar öllu mannfæð okkar íslendinga og annríki allra ritfærra
manna. Handrit sem lofað hefur verið innan ákveðins tíma hafa oft látið
híða lengi eftir sér, og þar sem sjaldnast er í annað hús að venda um hverja
bók, er aðgerðum stjórnarinnar markaður bás. Hitt þarf enginn að ætla —
þó að því hafi verið haldið fram á prenti — að stjórnin dragi félagsmenn á
framhaldi félagsbóka af einskærri mannvonzku eða hirðuleysi.
Bókaútgáfa á þessu ári. Fyrsta félagsbók ársins, Kjarnorka á komandi
tímum, er nú komin til félagsmanna fyrir nokkru. Með þessari bók ætlaðist
stjórn félagsins til að nokkuð yrði bætt úr brýnni þörf á alþýðlegri fræðslu
um þá viðburði og þær uppgötvanir sem ef til vill eiga eftir að valda meiri
aldahvörfum í sögu mannkynsins en flest annað. Um leið og þetta tímaritshefti
kemur út fá félagsmenn næstu bók ársins, sem er skáldsagan Lífsþorsti eftir
ameríska rithöfundinn Irving Stone, fyrra bindi. Síðara bindið verður félags-