Tímarit Máls og menningar - 01.09.1960, Side 19

SJÁLFSTÆÐ NÚTÍMAMENNING EÐA SNÍKJUMENNING
þess að hin nýja nýlendustefna geti
komið áformum sínum fram, þarf
fyrst að útrýma sjálfsvitund þeirra
þjóða sem við er að etja, allt þar til
þær fara að blygðast sín fyrir sjálfar
sig.
Við þurfum að gera okkur ljóst að
í augum þeirra stórvelda sem telja
sig mesta vini okkar, er hin þrjózku-
fulla sérvizka íslendinga: að vilja
hafa sjálfstæða menningu, bæði
óþægileg og hættuleg. Það væri ólíkt
þægilegra að ísland væri ekki annað
en hjálenda þeirra í öllum skilningi.
Þá væru vandamálin auðveld lausnar.
Utlendingar vita jafn vel og við, að
væri hinn menningarlegi sjálfstæðis-
vilji íslendinga úr sögunni, færi ekki
mikið fyrir þeim pólitíska. Við sjáum
nú hvaða sögulegu hlutverki amerí-
kanisminn á íslandi á að gegna. Ef
hann bæri sigur úr býtum, ef honum
tækist að ná því lokatakmarki að gera
fólk ófært til að hugsa um annað en
fánýt efni, ef honum tækist að sýkja
varanlega sjálfa uppsprettulind allrar
menningar á íslandi, alþýðumenning-
una, og trufla þetta samspil alþýðu-
menningar og æðri menningar sem
hefur verið, og hlýtur að verða, lífs-
skilyrði sjálfstæðrar menningar á ís-
landi, þá væri þessi óþægilega sér-
vizka úr sögunni, og sníkjumenning
tæki við. Þá gæti ísland orðið að
þeirri fyrirmyndar nútímanýlendu
sem það er enn ekki orðið.
Erindi flutt á fulltrúafundi Samtaka her-
námsandstæðinga í Valhöll á Þingvöllum
9. september 1960.
TÍMARIT MÁLS OC MLNNINGAIl
257
17