Tímarit Máls og menningar - 01.09.1960, Page 76

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Hann vann á vinnustofum ýmissa
málara, gekk síðan í myndlistarskóla.
Þetta var árið 1911.
Hann sótti námið af kappi, en varð
fljótt fyrir vonbrigðum, þótti eftir-
hermukrákum mikið hossað, en lítið
ýtt undir þá, sem vildu fara eigin leið-
ir. Þá birtist ungur listamaður í skól-
anum Majakovskí til huggunar, Da-
víð Búrljúk hét sá, ósvífinn á svip og
fullur af undarlegum hugmyndum.
Þeim kom vel saman. Kvöld eitt sóttu
þeir konsert hjá Rachmaninof og
leiddist afskaplega. Á eftir gengu þeir
saman út í nóttina og töluðu um listir
og leiðindi heimsins. „Á því kvöldi
fæddist rússneski fútúrisminn,“ segir
Majakovskí síðar. Að áeggjan þessa
nýja vinar tekur hann aftur til við
Ijóðagerð. Hann skrifaði nótt og dag,
stundum dável en oftar illa. Samt var
það eftir kvæðalestur heillar nætur
að Búrljúk skírði hann snilling. Um
morguninn kynnti hann Majakovskí
á götu: „Þekkið þér hann ekki? Þetta
er vinur minn snillingurinn. Hið
fræga skáld Majakovskí.“ Á eftir
sagði hann við þann nývígða: „Og
skrifaðu nú, mannskratti, annars verð
ég hafður að fífli.“
Þannig liðu fyrstu ár Majakovskís.
II
Við skulum reyna að gera okkur
grein fyrir því hvernig umhorfs var í
heimi rússneskra bókmennta þegar
Majakovski kemur fram á sjónarsvið-
ið. Við þurfum að leita að líklegum
lærimeisturum þessa unga hæfileika-
manns.
Raunsæisstefnan er í hálfgerðri
kreppu um þetta leyti. Rússneskar
bókmenntir 19. aldar höfðu verið
realistískar og pólitískar, rithöfundar
höfðu á ýmsan hátt trúað á þjóðfé-
lagslegar umbætur og byltingar, þeir
höfðu flestir litið á sig sem málsvara
göfugra hugsjóna. framfarasinnaðra
hreyfinga. Nú hafði margt breytzt.
Byltingin 1905, sem flestir rithöfund-
ar höfðu tengt miklar vonir við, hafði
misheppnazt. Að nýju grúfði myrkur
afturhaldsins yfir landinu og það
virtist æ vonminna að takast mætti
að efla lýðræði í landinu og hefja
þjóðina til þess sætis sem henni bæri
meðal menningarþjóða heimsins.
Rússland virtist að eilífu dæmt til
þjáninga og fátæktar. Hinir róttækari
og frjálslyndari rithöfundar héldu að
vísu tryggð við beztu erfðavenjur
rússneskra bókmennta, en þeir virtust
að mestu þrotnir að kröftum. Þeir
lýsa samúð sinni án þeirrar dýptar,
skarpskyggni og heildarsýnar sem
áður var aðal rússneskra bókmennta.
í verkum þeirra ríkir einföld lýsing
án verulegra tilrauna til þróttmikillar
hugsunar. Þetta eru oft allgóðar þjóð-
félagslýsingar, en fátt um stórbrotin
verk og frá bókmenntalegu sjónar-
miði var heldur lítið nýjabrum að
þeim. Þetta voru menn eins og Búnin,
Kúprín, Véresaéf, Tsjíríkof.
314