Tímarit Máls og menningar - 01.05.1962, Page 90

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
valdsson, koraust harla nærri því marki, en
]>eim reyndist báðum of satt það, er Arin-
björn hersir kvað, að „konungsgarður er
rúmur inngangs, en þröngur hrottfarar".
Þvf brugðust Sturlu líka þær vonir, sem
iiann ól í brjósti um voldugan innlendan
höfðingja, sem léti landsmenn njóta friðar
og íslenzkra laga í skjóli hins forna þjóð-
veidis.
Sturla Þórðarson var eitt af höfuðskáld-
um sinnar tíðar, auk þess sem liann var
hinn afkastamesti sagnaritari. Þeim þætti í
Iífi og starfi Sturlu gerir höfundur góð skil
í síðasta kafla bókarinnar. Greinir hann þá
í milli rita þeirra, sem Sturia hefir með
vissu ritað og hinna, sem honum hafa verið
eignuð með meiri eða niinni iíkum. Sjálfur
dregur höfundur fram nýjar athuganir, sem
hann byggir m. a. á stíl Sturlu og frásagnar-
hætti. Hefir hann kynnt sér vandlega flest
það, seril um þetta efni hefir verið ritað.
Þó verður þess ekki vart, að hann hafi
kynnt sér ritgerð Sigurðar Nordals: Sturla
Þórðarson og Grettis saga í Studia Island-
ica, 4. hefti (1938), þar sem færðar eru
sterkar líkur fyrir því, að Sturla sé frum-
höfundur sögunnar. Tel eg víst, að höfund-
ur hefði fært sér ritgerð þá í nyt, ef hann
hefði þekkt hana.
Eg vil þakka Gunnari Benediktssyni fyrir
þessa fróðlegu og vel rituðu hók og Ijúka
þessum hugleiðingum með orðum höfund-
arins sjálfs um Sturlu Þórðarson: „Persónu
þessari hef eg kynnzt í leit að öðrum per-
sónum í ritum hans. Og það er ein hin sér-
kennilegasta persóna, sem eg hef kynnzt,
hið fjölbreytilegasta sambland af hetjulund
og lítilþægni, djúphygli og hjátrú, þurri
fræðimennsku og dramatísku hugmynda-
flugi og ritsnilld. Tiigangur þessa rits er
að beina öðmm á leið til hinna sömu
kynna.“ ,
A páskum 1962.
GuSni Jónsson.
Kristján Albertsson:
Hannes Hafstein
Ævisaga. Fyrra bindi.
Almenna Bókafélagið 1961.
Saga Hannesar Hafstein bregður ljósi á
haráttu fátækrar og frumstæðrar þjóð-
ar fyrir auknu stjórnarfarslegu frelsi og
lokaáfanga á langri leið. Um ieið og margir
þættir á þjóðmálasviðinu verða raktir í
slíkri persónusögu, er þó í forgrunni fram-
ar öðru lífssaga glæsilegs fulitrúa aldamót-
anna, sem sameinar í eðli sínu og athöfn
hvorttveggja í senn áratuga frelsisþrá ís-
lenzkrar þjóðar sem og framfarahug bjart-
sýnnar kynslóðar á fyrirheitaríkri þróunar-
braut borgaralegra þjóðfélagshátta. Þar var
arfur Jóns Sigurðssonar frá liðinni öld bor-
inn fram í órofa tengslum við kröfur nýs
tíma. Enginn íslenzkur maður hefur raun-
vemlega tjáð þessa nýju lífsskoðun af jafn
innilegum þrótti og Ilannes Hafstein f alda-
mótaljóðum sínum. Allt atgjörvi þessa
manns, er hann geysist fram á vettvang
þjóðlífsins, albúinn að hlýða kalli landa
sinna um landsforræði, undireins og það
hærist, stingur að vissu leyti í stúf við það,
sem fyrir var, og boðar á margan hátt inn-
reið nýja tímans á íslandi. Síðan verða
það Hannes Hafstein og þeir, er i kjölfar
hans fylgja, sem leggja homstein þess þjóð-
félags, er við búum við í dag, þótt engan
veginn verði þeir sakaðir um þá þróun, sem
síðar hefur orðið.
í hugum þeirra manna núlifandi, er
muna Hannes Hafstein, lifir myndin af
glæsilegasta fulltrúa þjóðarinnar á þessari
iild, — hinn íslenzki tignarmaður par excel-
lence. Manni skilst, að hann hafi verið hug-
sjóna- og framkvæmdamaðurinn, sem bar af
öllum öðrum, sá er flest skilyrði hafði til að
hrinda þjóðinni lengst áleiðis, þótt síðar
sannaðist hið fornkveðna, að sitt hvað er
182