Tímarit Máls og menningar - 01.04.1967, Síða 104

Tímarit Máls og menningar
Geir var þriðji maður frá Páli lögmanni
Vídalín í beinan karllegg, prestssonur frá
Laufási en ólst upp lijá vandalausum. Eftir
stúdentspróf úr heimaskóla 1780 hóf liann
nám við Hafnarháskóla, lagði þar stund á
hcimspcki, málfræði og guðfræði. Lauk
liann guðfræðiprófi með ágætiseinkunn ár-
ið 1789. Þá dvaldist liann um hríð í Viðey
hjá Skúla fógeta móðurbróður sínum, en
1791 varð hann prestur í Seltjarnarness-
þingum (þ. e. Reykjavík). Gekk hann þá
skömmu síðar að eiga Sigríði Halldórs-
dóttur frá llítardal, ekkju fyrirrennara síns
sr. Guðmundar Þorgrímssonar.
Sumarið 1797 varð Geir biskup í Skál-
holtsbiskupsdæmi. Var hann vígður á Hól-
um af Sigurði Stefánssyni síðasta hisk-
upinum þar; áður hafði einungis einn ís-
lenzkur hiskup íengið vígslu liérlendis,
Jón Vigfússon Hólahiskup (Bauka-Jón),
sem Brynjólfur Sveinsson vígði.
Frá hausti 1801 var Geir biskup alls
landsins, liinn fyrsti frá því á dögum
Gizurar Isleifssonar, og fyrstur íslenzkra
hiskupa hjó hann í Reykjavík.
Af bréfum biskups í hók þessari má
gcrla ráða að liann var góðlyndur og held-
ur geðlítill öðlingsmaður. Alla ævi átti
hann í vonlausu skuldabasli, og mun það
ekki hafa aukið á myndugleika hans í
embætti. Hann varð og snemma holdugur
mjög, enda værukær og athafnalítill. Varð
hann því að hætta yfirreiðum um það leyti
sem hann varð biskup alls landsins, þótt
ekki væri hann þá nema íertugur að aldri.
Geta má þess að heimili Geirs í Reykja-
vík var sannkölluð menningarmiðstöð á ís-
lenzka vísu. Þar var hcimamaður Sigurður
Pétursson sýsluinaður og skáld, æskuvinur
hiskups, og flestir mætustu menntamenn
landsins voru þar heimagangar. Fengust
þeir Geir og Sigurður m. a. lítilsháttar við
leikritagerð, sjálfsagt mest fvrir skólapilta
á Hólavelli. Þar kom þó að yfirvöldin
lögðu hann við slíku alvöruleysi emhættis-
manna og skólasveina, en til eru tvö leik-
rit eftir Sigurð, Hróljur og Narji, og
Brandur eftir Geir. Voru þau prentuð í
Reykjavík 1846.
Það veldur vonhrigðum að bréf þessi
vcita ekki teljandi vitneskju um þátt bisk-
ups í Jörgenscnsævintýrinu sumarið 1809.
Er líkast til að biskupi og velunnurum
lians liafi tekizt að eyða þeim gögnum og
þurrka út þau spor sem orðið hefðu honum
til dómsáfellis hjá stjórn Friðriks sjötta.
En grunsamlegt hefur Iöngum þótt að „líf-
varðarforingi“ Jörgensens, Jón Guðmunds-
son stúdent, var fyrrverandi skrifari hisk-
ups (reyndar hafði hann líka unnið hjá
Trampe greifa, en þeir skildu í íússi),
og ckki verður annað séð en Gunnar Gunn-
arsson biskupsritari (síðast prestur í Lauf-
ási, faðir Tryggva bankastjóra og afi Hann-
csar Hafsteins) hafi verið skjalaþýðandi
Jörgensens.
Að endingu þetta: Bók þessi ætti að
vera ánægjuleg og þörf lesning þeim sem
leita sér sálubótar og kyrrlátrar gleði í fé-
lagsskap öndvegismanna átjándu og nítj-
ándu aldar, en þeir voru án efa einhver
mætustu börn sem Island liefur alið, þótt
ekki reiddu þeir þessa lieims gæði í þver-
pokum. B. J.
94