Tímarit Máls og menningar - 01.04.1967, Qupperneq 19

lendir sem börðust meS Frökkum,
flýSu undan frelsissveitum bænda yfir
í stórborgirnar í skjól franskra byssu-
stingja, en bændur tóku jarSeignirn-
ar sem þeir voru flúnir frá í sínar
hendur og töldu sig lausa undan
skyldum og sköttum viS þessa fornu
kúgara. Einn af þessum herrum var
Díem, sá er Bandaríkjastjórn tók upp
á arma sína, af gamalli mandarínaætt
sem frá því á 18. öld hafSi forystu
í aS bæla niSur uppreisnir bænda.
Samkvæmt Genfarsamningnum
1954 dró Hó Chi Minh hersveitir sín-
ar, um hundraS þúsund manns, norS-
ur fyrir 17. breiddarbaug, svo aS
bændur í SuSur-Víetnam stóSu ber-
skjaldaSir eftir. Þeim Baó Daí og
Díem var hins vegar faliS aS sjá um
brottflutning hinna frönsku hersveita
og undirbúa kosningar í landinu.
Frakkar hröSuSu sér burt, en Banda-
ríkjamenn settust í stöSvar þeirra og
Díem hafSi allt annaS í huga en láta
fara fram kosningar. Hann gerSi sér
lítiS fyrir, vék ríkisstjóranum frá,
eflaust aS ráSum Bandaríkjastjórnar,
lýsti yfir stofnun LýSveldis SuSur-
Víetnam og skipaSi sjálfan sig for-
seta þessa lýSveldis, allt í einni andrá,
og var þaS hiS kostulegasta sjónar-
spil.MeS fulltingi og fjárstyrkBanda-
ríkjastjórnar safnaSi hann um sig af-
dönkuSum lénsherrum, hershöfS-
ingjahópi úr liSi Frakka, kaþóisku
afturhaldi sem flúiS hafSinýjastjórn-
arhætti í NorSur-Víetnam. og er þar
Þjóð í eldslogum
kominn stofninn i þær ríkisstjórnir
sem hver fram af annarri hafa veriS
stoSir og viSsemjendur Bandaríkja-
stjórnar í Saigon meS því sem hlaS-
izt hefur utan á þær af spilltum mútu-
lýS eins og alstaSar gerist. Díem kom
sér óSar upp her til aS snúa öllu i
gamalt far, svifta hændur þeim rétt-
indum sem þeir höfSu unniS sér, fá
landeigendum aftur völd í hendur, og
lét leita uppi, fangelsa og myrSa þá
sem tekiS höfSu þátt í frelsisbaráttu
alþýSu, svo aS þaS var í rauninni
Díem sem hóf styrjöldina í SuSur-
Víetnam, en bændur gripu í neySar-
vörn til óskipulegra mótaSgerSa, í
fyrstu algerlega vopnlausir eSa meS
þeim vopnum einum sem þeir náSu
frá herflokkum Díems. NorSur-Víet-
nam kom hér alls ekki viS sögu, og
jafnvel ÞjóSfrelsishreyfingin í SuS-
ur-Víetnam var ekki skipulögS fyrr
en 1°60 eftir aS alþýSa víSsvegar um
land hafSi myndaS skæruliSahópa
sér lil varnar. Og er nú rétt aS minna
á aS snemma kemur Johnson viS sögu
í Víetnam. Hann kom þangaS 1961,
þá varaforseti, og gerSi samning viS
Díem um nýja hernaSaraSstoS, og
þá kom fyrst skriSur á hlutina, gerS
var hin alræmda Stanley-áætlun um
aS ,,friSa“ landiS á 18 mánuSum, er
fól í sér aS afkróa bændur í 14.000
afgirtum þorpum, eSa fangabúSum
eins og Wall Street Journal orSaSi
þaS, og átti þar meS aS sía skæru-
liSa frá, og kúga alþýSu til hlýSni,
9