Tímarit Máls og menningar - 01.09.1983, Blaðsíða 56

Timarit Máls og menningar
boðið mótaðist af óskum og áhugamálum ungra og gamalla í þessum
landshluta. I bókinni segir einnig frá kunnáttu- og þekkingarmiðlun sem á
þessum tíma var búið að koma upp í 40 bæjum og borgum með hliðsjón af
þeim hugmyndum sem Illich hafði reifað. Starfi einnar þeirrar er lýst í
smáatriðum. Fólk skrifar eða hringir 1) vilji það læra eitthvað eða kanna
eitthvert mál 2) vilji það miðla kunnáttu eða þekkingu til annarra 3) vilji það
komast í tengsl við fólk með svipuð áhugamál. Nafn, heimilisfang, sími,
áhugasvið og óskir eru skráðar á spjald í spjaldskrá. Miðlunin, sem Holt
lýsir, var reyndar í svo örum vexti að verið var að færa allt inn í tölvur. Hver
og einn getur síðan fengið gegn vægu gjaldi þær upplýsingar sem hann
vanhagar um: námsmöguleika, óskir um kennslu eða fólk til að hafa
samband við vegna könnunar á einhverju máli eða til að sinna öðrum
áhugamálum með. Notandinn hefur samband eftir því hvað honum líst best
á. Holt vitnar í yfirlitsrit miðlunarinnar þar sem m. a. segir: „Þekkingar-
miðlunin (The Learning Exchange) býður leiðir til að gera það sem þig
langar, þar sem þú óskar, þegar þú vilt, eins lengi og þú vilt, með fólki sem
þér líkar við.“ I ritinu voru skráð 450 áhugasvið. Hrifning John Holt leynir
sér ekki: „Hvílíka auðlegð, krafta og hæfileika höfum við í samfélagi okkar
— og hversu illa fá þeir notið sín eða nýtast öðrum.“
I umræddri bók fjallar Holt síðan ítarlega um ýmsa möguleika og
aðstæður sem hægt er að nýta til menntunar og þroska í stað skóla:
bókasöfn, þ. á m. bókabíla, íþróttahús, sundlaugar og ýmsar aðrar opinber-
ar stofnanir. Hann fjallar einnig um kennslutæki, bendir t. d. á not sem hafa
má af sérritum og handbókum — og hvernig hljómbönd má nýta til ýmiss
konar miðlunar — ekki síst í dreifbýli. Hér er ekki tækifæri til að fara frekar
út í þá sálma né rekja greiningu í umræddri bók á skólum og skólastarfi og
áhrifum þess á nemendur. Hins vegar ætla ég að fara fáeinum orðum um
störf John Holt síðustu árin, aðstoð hans við þá sem hafa kosið að hafa börn
sín ekki í skóla og kenna þeim heima.
Jobn Holt og heimakennsluhreyfingin
Starf John Holt með heimakennsluhreyfingunni í Bandaríkjunum og fleiri
enskumælandi löndum kippir að mínum dómi endanlega fótunum undan
þeirri gagnrýni á afskólunarmenn að hugmyndir þeirra séu þokukenndar og
óframkvæmanlegar. Hér er unnið áþreifanlegt starf og margt gefið út til að
lýsa því. Að vísu er hreyfingin ekki fjölmenn en fylgi hennar vex jafnt og
þétt. I fyrirlestri sem John Holt hélt um þetta efni í Kennaraháskólanum í
maíbyrjun í fyrra áætlaði hann að 10—15000 fjölskyldur í Bandaríkjunum
kenndu börnum sínum heima. En þó að áhuginn eigi eftir að vaxa áfram
telur hann „afar ósennilegt að meira en 5% eða kannski 10% fjölskyldna í
406