Tímarit Máls og menningar - 01.09.1983, Síða 89

Umsagnir um bækur
LJÓÐVEGAGERÐ
Þú rífur dagatalið og kaupfélagið
en þú nemur aldrei brott
máir aldrei burt
dag
setningar
sem líf þitt
hefur sagt
Svo kveður Sigurður Pálsson í einu ljóði
nýjustu bókar sinnar Ljóð vega gerð
(Iðunn, 1982), og einmitt þessi hugsun
setur sterkan svip á flest ljóðin í bókinni.
Fortíðin, sá tími sem við höfum einu
sinni upplifað, fylgir okkur sífellt, mót-
ast og tekur á sig nýjar myndir í fórum
okkar. Það er því engin tilviljun að a. m.
k. þrír ljóðabálkar byggjast upp á ein-
hvers konar endurminningu. „Segðu
mér að norð-austan“ eru bernskumynd-
ir úr Axarfirði; í „Segðu mér að sunnan“
hefur skáldið þokað sér í suðrænna um-
hverfi og „Hafið bláa miðjarðar“ segir
tíðindi úr Miðjarðarhafsför höfundar.
Nátengdar hinu mikla rúmi sem for-
tíðin skipar í bókinni eru vangaveltur
um tímann, sem kannski mætti orða á
þessa leið: Hversu bundinn er maðurinn
nútíðinni og hve mikill hluti hennar er
undirlagður af fortíð og framtíð? Spurn-
ingar af þessu tagi eru vitanlega ekki
nýjar af nálinni og hafa jafnan verið
áleitnar skáldum. Eitt eftirminnilegasta
dæmið úr íslenskri bókmenntasögu er úr
„Hel“ Sigurðar Nordal:
Á æskuárunum ræður framtíðin
og vonirnar skugganum, á efri árum
fortíðin og minningarnar. En milli
æsku og elli ætti að vera skeið, sem
maðurinn á nútíðina. Hafa ekki
draumar mínir lifað of lengi, minn-
ingarnar byrjað of snemma? Hefur
ekki líðandi stundin venjulega verið
orpin tvöföldum skugga?
(Hel, 1919 bls. 136)
Þótt vangaveltur um líf og tíma séu
gegnumgangandi nær alla Ljóð vega
gerð, er „Hótel vonarinnar“ sá kafli sem
Sigurður tekur einna markvissast á þessu
efni. Þar tekst honum að mola niður
varnarmúra rúms og tíma með því að
tefla fram frelsi hugans til orð- og hug-
smíða. Eftir það niðurbrot er allt mögu-
Iegt í ljóðheimi Sigurðar og hann leikur
sér að margvíslegum hugsýnum og stillir
þeim upp andspænis veruleikanum. Það
segir ýmislegt um myndsýn skáldsins að
hann tengir iðulega slíkt uppbrot veru-
leikans umskiptum dags og nætur, hinni
eilífu baráttu ljóss og skugga sem hann
ljær oft víðari skírskotun í átt til
mannheima. Hins vegar er það hvergi
einhlítt hvort er öðru betra. Þetta sést t.
d. í ljóðinu „Hótel vonarinnar VI“.
Nóttinni fylgir takmarkalaust frelsi til
andlegra hugsmíða, hún hleypir upp og
glæðir hugsanaeldinn en snýst í lokin í
hálfgerða martröð. Þrátt fyrir allan at-
gang næturinnar er veruleikinn sem við
tekur heldur ekki af hinu algóða, frelsið
er á enda:
439