Tímarit Máls og menningar - 01.09.1983, Blaðsíða 114

Tímarit Máls og menningar
nýjan sprota í barnabókagarðinum ís-
lenska.
Þurídur Jóhannsdóttir.
UM JAFNRÉTTISKÖNNUN
í REYKJAVÍK
Jafnréttisnefnd Reykjavíkurborgar og
Félagsvísindadeild Háskóla Islands hafa
gefið út skýrsluna Jafnréttiskönnun í
Reykjavík 1980—1981, sem Kristinn
Karlsson er höfundur að, en í skýrslunni
kemur fram, að Kristinn hefur haft mjög
náið samráð við Þorbjörn Broddason,
dósent, við gerð þessarar könnunar. Þeir
Kristinn og Þorbjörn höfðu áður gert
svipaðar kannanir í fjórum bæjarfélög-
um á árinu 1976.
I skýrslunni um Reykjavíkurkönnun-
ina segir að tekið hafi verið „mið af
þeirri spurningaskrá sem notuð var
1976, jafnframt því sem sneiddir voru af
þeir agnúar er talið var að komið hefðu
fram á eldri skránni." (bls. 13). Það má
því segja, að þessi umfjöllun um könn-
unina í Reykjavík sé jafnframt umfjöllun
um fyrri kannanir þeirra félaga, án þess
þó að hér verði farið út í samanburð.
Um hugtökin kónnun og
jafnréttiskónnun
I upphafi vil ég fara nokkrum orðum
um hugtökin „könnun" og „jafnréttis-
könnun". Hugtakið „könnun“ sýnist
mér hafa fengið þó nokkuð skýra merk-
ingu hérlendis meðal a. m. k. hluta fé-
lagsvísindafólks þannig að það nái yfir
svokallaðar spurningaskrár. Að láta fara
fram könnun eða gera könnun er því
samkvæmt þessu að búa til spurningar
um ákveðin atriði, fá tiltekið fólk til að
svara spurningunum og vinna síðan úr
þeim upplýsingum, sem þannig safnast.
Hins vegar er engan veginn skýrt
hvað felst í hugtakinu „jafnréttis-
könnun". Mér er ekki kunnugt um að
aðrir en þeir Kristinn Karlsson og Þor-
björn Broddason hafi notað þetta hug-
tak og mér er heldur ekki kunnugt um
að þeir hafi skilgreint hvað í slíkri könn-
un eigi að felast; allavega fylgir sú skil-
greining ekki skýrslunni sem hér um
ræðir. En ætli megi ekki ganga út frá því
að slíkri könnun sé ætlað að leiða í ljós
mismunandi stöðu karla og kvenna? Þar
þarf tvennt að koma til: annars vegar
þarf að safna upplýsingum um stöðuna,
hvort heldur í fortíð eða nútíð, þ. e. að
„kortleggja“ ástandið. Hins vegar þarf
að leiða í ljós þau félagslegu ferli sem
stuðla að og viðhalda mismunandi stöðu
fólks eftir kynferði. Til dæmis mætti
leita skýringa á aukinni eða minnkandi
þátttöku kvenna í atvinnulífinu.
Nú er til aragrúi opinberra gagna sem
varpa ljósi á þessa stöðu. Þau liggja hins
vegar nokkuð á víð og dreif og fé-
lagsvísindafólk og aðrir sem áhuga hafa
verða að leggja á sig nokkra vinnu við að
safna þessum upplýsingum saman. Eink-
um á þetta við um stöðuna hin síðari ár
þar sem ekkert manntal var tekið árið
1970. Manntal var hins vegar tekið árið
1980 og ættu niðurstöður úr því að
liggja fyrir á næstu tveimur árum eða
svo.
Þessir erfiðleikar eru þó langt frá því
að vera óyfirstíganlegir. Þjóðhagsstofn-
un reiknar út árlega atvinnuþátttöku eft-
ir kyni, aldri og búsetu. Hagstofa Is-
lands sendir upplýsingar til „Yearbook
of Nordic Statistics". Þá má nefna ritið
„Hagskýrslur Islands" sem Hagstofa Is-
lands gefur út, ritin „Mannfjöldi,
mannafli og tekjur“ og „Vinnumarkað-
urinn 1980“ og „Vinnumarkaðurinn
464