Tímarit Máls og menningar - 01.09.1983, Síða 117

Umsagnir um bœkur
sýna fram á, að skýrslunni sé í mörgu
ábótavant.
I töflu 3.4. á bls. 46 er gerður saman-
burður á niðurstöðum jafnréttiskannana
á atvinnuþátttöku kvenna í 4 bæjarfé-
lögum 1976 og Reykjavík 1980—1981.
Þeir Kristinn og Þorbjörn telja Nes-
kaupstað vera líkastan Reykjavík að fé-
lagslegri samsetningu og út frá því á-
lykta þeir, að þar sem atvinnuþátttaka
giftra kvenna í Reykjavík var 10 prósent-
um meiri árið 1980 heldur en meðal
giftra kvenna á Neskaupstað árið 1976
hafi atvinnuþátttaka giftra kvenna aukist
um 10 prósent á þessum árum! Hér er
verið að bera saman ólíka hluti, en í
samanburði þar sem taka þarf tillit til
tíma er útilokað að bera saman annað en
sama hlutinn, a. m. k. ef fullyrða á eitt-
hvað um þróun eins og hér er gert.
Það sem helst má finna að skýrslunni
felst hins vegar ekki í túlkunum á niður-
stöðunum. Athugasemdir mínar um
skýrsluna beinast að tveimur þáttum:
1 fyrsta lagi er enginn tilraun gerð til
þess að bera saman þær tölfræðilegu nið-
urstöður sem úr könnuninni fengust við
önnur tölfræðileg gögn í landinu — utan
einu sinni. Það er því allsendis óvíst að
gögnin séu í rauninni marktæk um eitt
eða neitt. Nú get ég bent á, að sennilega
standast þessi gögn nánari skoðun. Eg
vil nefna, að með því að bera saman ritið
„Vinnumarkaðurinn 1980“ og „Arbók
Reykjavíkurborgar 1981“ fást þær upp-
lýsingar, að atvinnuþátttaka giftra
kvenna í Reykjavík á aldrinum 20—60
ára hafi verið 61,2 prósent á árinu 1980. I
könnun þeirra Kristins og Þorbjarnar
reyndist atvinnuþátttaka giftra kvenna
20—60 ára í Reykjavík vera 65,5 prósent.
Hér munar nokkru og gæti skýringin
verið sú að þeir Kristinn og Þorbjörn
telja þær konur sem búa í óvígðri
sambúð með í flokknum „giftar“, sem
hin ritin gera ekki. Þessi litli samanburð-
ur minn bendir til þess að gögnin sem
söfnuðust í þessari könnun standist
nánari athugun. Þá athugun hefðu þeir
höfundarnir hins vegar átt að gera sjálfir
og þá á mörgum sviðum.
I öðru lagi er ekkert gert með upplýs-
ingarnar og það er öllu alvarlegra. Með
því á ég við, að samspil breytanna sem
höfundarnir hafa í höndunum er ekkert
athugað. Eg vil nefna dæmi.
I töflum 6.4,—6.8. er sýnd þátttaka
karla og kvenna í verkalýðsfélögum,
stjórnmálafélögum og öðrum félögum.
Eins og við var að búast kemur þarna
fram nokkur munur á kynjunum. A bls.
123 segir um mismun á fundarsókn hjá
verkalýðsfélögunum, en félagar í BSRB
og Sambandi bankamanna gáfu upp
hærri fundarsókn en félagar í ASI, bæði
karlar og konur: „. . . skýringar kynni
að vera að leita í almennt styttri vinnu-
tíma félaga í BSRB og Sambandi banka-
manna en félaga í ASI, en einnig í virkari
starfsemi fyrrtöldu félaganna en þeirra
síðarnefndu.“
Hér má benda á áhrif skólagöngu á
almenna þátttöku í félagslífi, en þau
áhrif hafa verið rækilega staðfest í er-
lendum könnunum. Sterkt samband er á
milli skólagöngu og þess að vita hvað
„tilheyrir"; því meiri skólaganga þeim
mun meiri líkur eru á að viðkomandi
segist sækja fundi hjá hinum og þessum
félögum — jafnvel þótt hann geri það
alls ekki. Könnun þeirra Kristins og
Þorbjarnar rennir einnig stoðum undir
þetta þar sem félagar í BHM og öðrum
sérfræðingafélögum gefa upp til að
muna hærri fundarsókn en aðrir, bæði
karlar og konur, þannig að vart getur
verið um tilviljun að ræða. Hér hefði
verið gott að líta á skólagönguna sem
467