Tímarit Máls og menningar - 01.09.1987, Qupperneq 115

Enn um íslendingabók
útgáfum bókarinnar. í handricinu eru tölusettir níu kaflar, en útgefendur bæta
gjarnan tíundu tölusetningunni við aftast og líta svo á að kaflatölurnar eigi að
koma á eftir kaflaheitinu, sem er gagnstætt allri venju. En ef ættartalan er inn-
skot og Snorri vitnar beint í efnisyfirlitið, þá er líklegt að setningunni „frá
landnámsmönnum" hafi verið bætt inn í, ef til vill fyrst sem millilínuglósu, og
við það hafi efnisyfirlitið farið úr skorðum hjá skrifara M handritsins eða ein-
hvers forrits þess, því að eins og Sverrir Tómasson hefur réttilega bent á er ís-
lendingabók reyndar ekki til í frumriti. Tölurnar eigi því í raun að standaframan
við kaflaheitin. Þá hefur fyrsti kafli bókarinnar heitið Frá íslands byggð og laga-
setning, annar Frá alþingissetning og svo koll af kolli og níundi og síðasti kafli
um Gizur biskup.
Það sem hér hefur verið sagt þýðir, í fyrsta lagi, að sjálf íslendingabók sé varð-
veitt í þeirri mynd sem Ari gekk frá henni og eins og hún var þegar Snorri
Sturluson notaði hana; í annan stað, að „eldri gerð" hennar sé mestan part upp-
finning fræðimanna og, í þriðja lagi, að allar bollaleggingar í þá veru að „áttar-
tala“ og „konungaævi" íslendingabókar kunni að hafa verið stofninn að Land-
námu og Heimskringlu séu úr lausu lofti gripnar. Þær séu einfaldlega byggðar á
misskilningi. Með þessu er auðvitað ekki sagt að Ari hafi aldrei skrifað neitt
annað en íslendingabók. Flest forn rit sem vitna til Ara tala um „bækur" hans.
En um þær verður ekki fjölyrt hér. Vafalítið er tryggara að láta öðrum það eftir.
Leiðrétting
Meðal hingað til óprentaðra kvæða í Kvæðabók Jóns Helgasonar, sem ég bjó til
prentunar í fyrra (1986), er þýðing á broti úr Divina Commedia eftir Dante.
Þýðingin er vélrituð á blað þar sem ekkert er handskrifað, en datt hvorki mér
né öðrum, sem það sáu, annað í hug en þetta væri þýðing Jóns. Nú hefur Sigfús
Daðason bókmenntafræðingur hins vegar látið í ljós í bréfi til mín, skr. 13.
apríl, að þessi þýðing sé ekki eftir Jón, heldur Málfríði Einarsdóttur. Mér er
kunnugt að Málfríður var fyrrum gestur á heimili Jóns; hefur hún þá líklega
skilið eftir þetta blað, en það síðan hafnað í fórum Jóns.
Kaupmannahöfn 14. júlí 1987.
Agnete Loth
TMM VIII
377