Tímarit Máls og menningar - 01.09.1987, Blaðsíða 128

Títnarit Máls og menningar
umræða fræðimanna um sögu ætli aldrei
að losna úr því fari að vera sífelldar kröfur
um fleiri nöfn og meiri staðreyndir.
Þessa niðurdrepandi samþjöppun vild-
um við Bragi forðast í Uppruna nútímans.
Það krefst þess að maður geri sér að
minnsta kosti óljósa hugmynd um til
hvers hvert efnisatriði er valið til frásagn-
ar. Þegar fjallað var um upphaf þing-
mennsku fyrir Alþýðuflokkinn fannst mér
tvennt skipta máli. Annað var það að
flokkurinn var ekki stofnaður sem þing-
flokkur, eins og Framsóknarflokkurinn og
Sjálfstæðisflokkurinn síðar. Sú vitneskja
hjálpar nemendum til að sjá hvernig
stjórnmálaflokkar geta orðið til og verið
skipulagðir á mismunandi vegu; á því at-
riði er hnykkt í verkefni á eftir kaflanum.
Hitt er að nemendur Iæri að kannast við
Jón Baldvinsson sem var formaður flokks-
ins í tvo áratugi. Hvoru tveggja náði ég
inn í textann. Þingmennska Jörundar
Brynjólfssonar fyrir Alþýðuflokkinn var
hins vegar þýðingarlítil. Það varð svo stutt
í henni og meira að segja vont að fá atriðið
inn því að Jörundur átti eftir að sitja lengi
á þingi fyrir Framsóknarflokkinn. Til að
komast hjá því að rugla nemendur sem
kynnu að eiga eftir að rekast á framsóknar-
þingmanninn Jörund hefði ég þurft að
taka fram að hann hefði seinna gengið í
Framsóknarflokkinn. Þá hefði ég verið
kominn með tvö efnisatriði sem bara
þyngdu frásögnina en gáfu svosem ekkert
af sér. Ég veit vel að lesendur þessarar bók-
ar (einnar) munu svara rangt þegar þeir
verða spurðir í spurningakeppni: Hver var
fyrsti þingmaður Alþýðuflokksins? En við
komumst ekki svo langt í grunnbók að búa
til neina getraunakappa.
Enn fjarlægara var að nefna blaðið Dags-
brún. Ég kaus að nefna aðalmálgögn
stjórnmálaflokkanna fjögurra, sem hafa
borið flokkakerfið uppi síðan um 1930.
Það hjálpar til að gera ljóst hugtakið mál-
gagn og má nota í kennslu til að ræða mis-
munandi tengsl málgagns og flokks. Loks
veit ég ekki hvort allir unglingar vita til
dæmis að Alþýðublaðið tilheyrir Alþýðu-
flokknum en ekki Alþýðubandalaginu.
Kannski, en vissulega þarf námsbókarhöf-
undur að gæta þess vel að ofmeta ekki
þekkingu nemenda á þessum aldri. Ég
nefni málgögn nokkrum sinnum víðar í
Uppruna nútímans (132, 171 og kannski
oftar), einkum til þess að þjálfa hugtakið
og koma inn þeirri hugmynd að það skipti
pólitíska hreyfingu miklu að hafa mál-
gagn. En það hefði verið óþolandi byrði að
telja sér skylt að nefna öll málgögn allra
hreyfmga sem koma við sögu í bókinni.
Það er held ég hvergi talað um málgögn
endurskoðunarmanna, heimastjórnar-
manna, Sjálfstæðisflokksins eldri, ung-
mennafélaganna, Vinnuveitendasam-
bandsins, Flokks þjóðernissinna, Þjóð-
varnarflokks íslands, Samtaka herstöðva-
andstæðinga eða Samtaka um kvennalista.
Verið getur að einhverjir nemendur haldi
að einhver þessara samtaka „hafi ekki notið
málgagns" eins og Þorleifur segir. En hvað
er hægt að gera við því? Hlaða inn 20
blaðanöfnum og gera bókina að minnis-
atriðalista?
Þá finnur Þorleifur að fjölmörgu sem ég
segi um Kommúnistaflokk íslands, án
þess að hann haldi því beint eða afdráttar-
laust fram að ég fari með rangt mál. Sumt
af því veitist mér erfitt að skilja. Brott-
rekstrarnir úr Kommúnistaflokknum „eru
dæmi sem draga má lærdóma af og víti til
að varast, en ekki forað til að velta sér upp-
úr.“ Lesendur geta sjálfir dæmt um hvort
ég velti mér eitthvað upp úr brottrekstr-
unum. Allt sem ég segi um þá er tilfært
hér á undan. Ef ekki má segja svo mikið frá
390