Tímarit Máls og menningar - 01.09.1987, Blaðsíða 127

Þorleifur haggar ekki þessari niðurstöðu
með tilvitnunum sínum í danska stjórn-
málamenn. Ummælin sem hann tilfærir
féllu öll eftir að danska samninganefndin
kom heim frá Reykjavík og hafði samið ís-
land formlega undan Dönum. Þau sýna að-
eins að krafan um Slésvík var notuð til að
réttlæta samningana við íslendinga eftir á,
og það er ekki ný uppgötvun. Sundbpl
nefnir nokkur dæmi þess úr dönskum
blöðum að það var talið ráðlegt fyrir Dani,
„einmitt nú“ að viðurkenna sjálfsákvörð-
unarrétt íslendinga. Þá voru Þjóðverjar
líka komnir á undanhald í Evrópu. Og
„Þegar sambandslögin voru rædd í ríkis-
þinginu 13. - 28. nóvember höfðu Þjóð-
verjar þegar tapað stríðinu. Þá lýstu allir
flokkar viðurkenningu sinni á sjálfsá-
kvörðunarréttinum og flestir ræðumenn
tengdu ísland og Suður-Jótland í því við-
fangi." (Sundbpl, 115-16, 121-22)
Óþarflega strangur finnst mér Þorleifur
þegar hann bannar mér að kalla Kom-
intern „3. alþjóðasamband verkalýðsins".
„Það heiti á sambandinu var aldrei til.
Stundum var sagt „Þriðja alþjóðasam-
bandið" ..." segir hann. Mér fannst að
heitið „Þriðja alþjóðasambandið" hlyti að
vera stytting, ég ætti að segja lesendum
hverra alþjóðasamband þetta hefði verið og
þar gæti varla verið um annað að ræða en
verkalýðinn. Ekki er ég enn sannfærður
um að ég hafi rangt fyrir mér í þessu. Það
stendur raunar ekki á miklu, ég nefni þetta
bara til að taka allt með.
Á tveim stöðum finnst Þorleifi ég
sleppa nauðsynlegum atriðum úr frásögn
minni. Annað er þingmennska Jörundar
Brynjólfssonar fyrir Alþýðuflokkinn. Ég
segi aðeins að enginn þingmaður hafi verið
meðal stofnenda flokksins, en Jón Bald-
vinsson formaður hans verið kosinn á þing
árið 1921. Hitt er það að ég nefni ekki
Dagsbrún, blað Ólafs Friðrikssonar. Ég
Umsagnir um bxkur
segi aðeins að flokkurinn hafi eignast
málgagn árið 1919, þegar Alþýðublaðið
fór að koma út, ekki að hann hafi haft að-
gang að málgagni áður.
Væntanlega sjá lesendur strax að hér eru
ekki á ferðinni nein meginatriði í þjóðar-
sögu okkar. En þau hafa gildi sem dæmi
um viðfangsefni námsbókahöfunda. Ég
held að það sé bagalegt að háskólar kenna
sagnfræðingum sjaldan að skrifa neitt ann-
að en fræðirit. Þar komast höfundar oft
upp með að skjóta sér undan erfiðum á-
kvörðunum um val á efnisatriðum með því
að taka allt með sem þeim dettur í hug að
einhver lesandi (kennari, prófdómari, and-
mælandi) vilji hafa með. Verði þetta til að
lengja ritið óhóflega má lengi minnka um-
fang rannsóknarinnar. Raunar leiðir þetta
afstöðuleysi til efnisins stundum til þess að
fræðiritið fellur engum í geð og verður
engum að gagni, öðrum en höfundinum
sem fær sínar akademísku gráður fýrir það,
en það er ekki til umræðu hér.
Námsbókarhöfundur á ekki þessa und-
ankomuleið. Hann verður að komast yfir
ákveðið tímaskeið á nokkurn veginn á-
kveðnu blaðsíðurúmi. Til þess eru tvær
leiðir. Önnur er að þjappa saman, skrifa
lítið um hvert atriði, stikla á atburðum og
mannanöfnum. Hin er að velja tiltölulega
fá atriði og reyna að láta þau njóta sín þeim
mun betur í frásögninni.
Langt er nú orðið síðan skólamenn vissu
að samþjöppunin er eins og drep í sögu-
kennslubókum. Guðmundur Finnboga-
son birti um það eftirminnilega ádrepu í
Lýðmenntun sinni árið 1903. Jónas Jónsson
frá Hriflu komst jafnvel enn betur að orði í
formála að seinna hefti íslandssögu sinnar
árið 1916. Báðar ádrepur þeirra eru birtar í
grein minni í Sögu 20 (1982) sem Þorleifur
vitnar til í upphafi Gagnrýnisþanka sinna
(á bls. 182-83 og 189-90). Oft hefursíðan
kveðið við sama tón, en samt er eins og
389