Tímarit Máls og menningar - 01.09.1990, Page 9

fyrir Óðin. Hefurðu aldrei tekið þessa lýs-
ingu gilda?
— Nei. Ég var bara menntaskólastelpa
þegar ég las í fyrsta sinn frásögnina um
skáldamjöðinn hjá Snorra og ég trúði henni
ekki. Á einhvem óskýranlegan hátt vissi ég
að Snorri hafði rangt fyrir sér. Ég hefði ekki
getað rökstutt þetta þá, þetta voru tilfinn-
ingaleg viðbrögð en ekki rökleg. En ég hélt
áfram að hugsa um Gunnlöðu, hún fylgdi
mér.
Mörgum ámm seinna byrjaði ég að lesa
goðsagnir kerfisbundið til að finna út hver
hún hefði verið og þá fannst mér það liggja
í augum uppi að Snorri hefði blandað sam-
an ólíkum goðsögnum í sögunni af skálda-
miðinum. Hann notar Hávamál, en virðist
ekki hafa þekkt eða skilið goðsögnina og
helgisiðina sem lýst er í Gunnlaðarþættin-
um. Vísumar í Hávamálum em svo glæsi-
legar, svo áhrifamiklar að þær hljóta að hafa
mikla þýðingu — en hverja?
— / Gunnlaðar sögu birtast niðurstöður
rannsókna þinna á goðafrœðinni. Þú lýsir
Gunnlöðu og telur að hún hafi verið hof-
gyðja í menningu sem var tilfyrir ritlistina.
/ þessari menningu hveifist trúarlíf fólks
um kvenlegan guðdóm, gyðjuna. Guð er
sem sagt kona í Gunnlaðar sögu? Ertu að
skrifa um einhvers konar hoifið mæðra-
veldi í bókinni?
—Nei. Konungurinn er æðsti maður þess
þjóðfélags sem lýst er í bókinni. Faðir
Gunnlaðar er æðstur hofgoðanna og eins og
hún má hann koma inn í helgidóminn, bú-
stað gyðjunnar. En aðeins útvaldar, helgar
konur mega sjá um hina daglegu helgisiði
sem tryggja eilífa hringrás lífs og náttúm.
Sjálf gyðjan er ekki persónugerð og er
ekki kona. Þama ríkir fjölgyðistrú, bæði
guðir og gyðjur em dýrkaðar og því er ekki
hægt að orða það svo að guð sé kona. Það
er eingyðisorðalag.
Landsgyðjan var hins vegar fulltrúi þess
lögmáls sem réði hringrás tilverunnar bæði
í náttúrunnar ríki og mannlífinu, hún var
vemdari konungs, ættbálks og lands. I kon-
ungsvígslunni felst það að nýr konungur
játast undir lögmál gyðjunnar og leggur eið
að því að hann muni stýra ríki sínu framhjá
náttúruspjöllum, eyðileggingu og hinum
ótímabæra dauða.
— En Óðinn vill það ekki?
— Nei. Hann er fulltrúi nýrra tíma sem
em í andstöðu við þau gildi sem Gunnlöð
er fulltrúi fyrir. En hann getur ekki gert
uppreisn gegn þeim fyrr en hann hefur
gengið í gegnum alla helgisiðina sem heyra
konungsvígslunni til, dreypifómin eða
„hinn dýri mjöður“ og „hið heilaga brúð-
kaup“ em hápunktur þeirra. Það er þessi
konungsvígsla sem ég tel að lýst sé í Gunn-
laðarþætti Hávamála. Samsvarandi lýsing
er líka til í keltneskum goðsögnum þar sem
nýr konungur tekur við valdi yfír landinu úr
höndum fagurrar konu eða hofgyðju sem
kölluð er Sovereignty of Ireland. „Hið heil-
aga brúðkaup“ er helgisiður, samfarir og
táknræn gifting manns og æðra máttarvalds
sem persónugerist í útvöldum einstaklingi.
Ódáinsveigin, mjöðurinn táknaði aftur end-
urfæðingu eða ódauðleika þess sem fékk að
bergja á.
— Þú hefur skrifað fræðiritgerð um und-
irbúningsvinnu þína að Gunnlaðar sögu og
rannsóknirnar sem liggja henni til grund-
vallar?
— Já, ég skrifaði um Jætta í Skími, haust-
ið 1988. Nú em að koma fram rannsóknir
sem styðja niðurstöður mínar. Englending-
TMM 1990:3
7