Tímarit Máls og menningar - 01.09.1990, Síða 99

og á skammt eftir ólifað. Líf þessa fólks er að
öðru leyti svo hversdagslegt að við fyrstu sýn
virðist það sjálft fremur ættað úr tölfræðilegum
gagnabanka um íslensku meðalfjölskylduna en
mannheimum. A sunnudögum fer Jón Steins-
son í ökuferðir með Auði konu sinni og böm-
unum Óla og Stínu. Þau kaupa ís, skoða húsin í
íbúðarhverfunum og láta sig dreyma um að
eignast sumarbústað. Til hátíðarbrigða hafa þau
steikt læri á boðstólum og á kvöldin horfa hjón-
in á sjónvarpið og lesa Alistair Maclean og
Agötu Kristí uppi í rúmi. Hinn yfirvofandi
dauðdagi vekur hjá hversdagsmanninum Jóni
Steinssyni hugrenningar á borð við „hvert fer
allur þessi tími“ (bls. 28), „hvað liggur svo sem
eftir mann“ (bls. 53), „hvem Qandann er maður
búinn að vera að gera öll þessi ár“ (bls. 52). Af
karlmennsku sem vel sæmir afkomanda Hálfd-
ánar svarta mætir hann örlögum sínum og eftir
að hafa skroppið til Kaupmannahafnar í
skemmtiferð og haldið þar framhjá konu sinni
er hann allur.
Hugmyndin að baki þessari sögu má með
réttu kallast notuð og Sveinbjöm fer all troðnar
slóðir í úrvinnslu hennar. Engu að síður tekst
honum að vekja samkennd lesandans með
þessu látlausa og hversdagslega fólki og eftir
því sem dýpra er skyggnst inn í hugskot þess
reynist það mannlegri og trúverðugri persónur
en í fyrstu hefði mátt ætla. Margt er reyndar
prýðilega gert og kemur þar til hæfileiki Svein-
bjamar til að skapa stemmningar og lýsa úr
Hliðskjálfi hins ósýnilega alvitra sögumanns
hugarástandi persóna sinna. Sem dæmi um
góða kafla má nefna samskipti Jóns og Ásdísar,
og ferð Auðar til læknisins. Öll framseming ber
jafnframt vott um vönduð vinnubrögð og það
sem ekki er minna um vert, skilning á við-
fangsefninu.
„Hitt augað“ er frásögn þrettán ára drengs
sem er blindur á öðm auga en bíður þess að
gangast undir læknisaðgerð sem mun að fullu
og öllu svipta hann sjóninni. Strax í upphafi
sögunnar tekst Sveinbimi að vekja forvitni og
eftirvæntingu. Hin einlæga frásögn drengsins
fangar hug lesandans og vekur honum samúð
um leið og nauðsynlegum upplýsingum varð-
andi kynningu aðstæðna er smekklega komið til
skila. Þau hugrenningatengsl drengsins sem
sagan byggir á gætu þó ýmsum fundist full
langsótt. Þau em þannig að drengurinn tengir
saman annars vegar draumkennda hugsýn úr
bemsku um dauðan fugl sem flýgur með fjöður
í gogginum, og hins vegar fjöðurstaf í hendi
skrifara sem hann sér mynd af á vegg sjúkra-
stofunnar. Þetta túlkar hann sem jarteikn frá
æðri máttarvöldum um að hann eigi að gerast
sagnamaður.
„Æfingiri' er að mínu mati lakasta saga bók-
arinnar og sú eina sem alveg missir marks. Hún
lýsir upplifunum manns sem í leit að stúlkunni
sem hann elskar villist inn á leiksvið þar sem
æfing eða leiksýning er í fullum gangi. Sagan
stingur í stúf fyrir þá sök að vera alfarið ættuð
úr óraunveruleika og má í besta falli skilja hana
sem tilraun höfundar til að skrifa „súrrealíska"
uppákomu. En til að hún nái máli sem slík
skortir hana seiðmagn hins óvænta og furðu-
lega. Utkoman er því innihaldslítil sviðsetning.
„Stjömur Cesars" er að uppistöðu samtal
ungs drengs og gamals manns sem hittast af
tilviljun um kvöld fyrir utan heimili drengsins í
nýbyggðu íbúðahverfi. Báðum finnst þeim þeir
vera utanveltu og homreka og á milli þeirra
myndast sérkennilegt samband. Gamli maður-
inn er að búa sér sína hinstu hvflu ofan í skurði
og á meðan hann baksar við það segir hann
drengnum ffá lífi sínu. Sveinbimi tekst mun
betur upp með persónusköpun drengsins en
gamla mannsins. Einhvem veginn verður hið
leikræna tal gamla mannsins ögn tilgerðarlegt
og það að hann byrji að segja drengnum frá
banaslysi konu sinnar finnst mér ekki nógu vel
undirbyggt. Það sem hins vegar kemur sögunni
til bjargar er áðumefndur hæfileiki Sveinbjam-
ar til að skapa stemmningu.
„Icemaster" er sennilega best heppnaða saga
bókarinnar hvað frásagnartækni og byggingu
varðar. Lflcja má henni við púsluspil sem smátt
og smátt setur sig saman fýrir augum lesandans
TMM 1990:3
97