Tímarit Máls og menningar - 01.06.1994, Síða 104

Jacques Derrida á Þingvöllum í september 1993. Mynd: Páll Skúlason.
þau tungumál sem töluð eru í landinu, skilin milli þjóðarbrota, milli hand-
hafa trúarlegs og hernaðarlegs valds. Fljótlega yrði niðurstaðan sú að þegar
öllu væri á botninn hvolft hefðu nýlenduherrarnir skapað þetta þjóðríki, eins
og svo oft í nýlendusögunni, og erfiðleikarnir í dag stöfuðu einmitt af þeim
stofnunum sem nýlendustefnan skildi effir sig. Ég get ekki farið út í langa
sögulega greiningu hér, en myndi þó segja að þetta væri í senn rétt og rangt.
Vissulega varð Alsír ekki til sem slíkt, innan núverandi landamæra og í formi
þjóðríkis, fyrr en á nýlendutímabilinu. En þó má ekki horfa framhjá því að
eining myndaðist undir nýlendustefnunni, gegn henni og í gegnum hana.
Öll þjóðríki eiga að baki ámóta erfiða, mótsagnakennda og fiókna sögu
frelsunar og undirokunar. Öll eiga þau rætur að rekja til ofbeldis; og þótt eðli
og hlutverk þjóðríkja sé að vera grundvöllur laga, grundvallast lögin ekki á
neinu náttúrulögmáli eða fyrirframgefnum rétti, hvað svo sem menn segja
og kenna börnum sínum. Það er ekki hægt að draga einingu í efa á þeim
forsendum að hún hafi orðið til vegna sameiningar. Jafnvel velheppnaðar
sameiningar eða stofnanir komast ekki upp með að sveipa það hulu
gleymsku að á undan þeim var hvorki náttúruleg eining né stofnun. Eining
ítalska þjóðríkisins, sem einnig er mjög nýleg, gengur nú í gegnum storma-
samt tímabil. En er réttmætt að draga tilverurétt þess þjóðríkis í efa, eins og
sumir freistast vafalaust til að gera, og ekki einvörðungu í sagnfræðilegum
tilgangi, á þeirri forsendu að stofnað var til þess fyrir stuttu og að það hefur
verið búið til, eins og öll þjóðríki? Það eru ekki til neinar náttúrulegar
einingar, aðeins sameiningarferli sem eru mismunandi stöðug, stundum
102
TMM 1994:2