Tímarit Máls og menningar - 01.06.1994, Blaðsíða 120

haustinu 1990 og verða að fullu frjálsar
um næstu áramót, ákvörðun gengis á
millibankamarkaði fyrir erlendan gjald-
eyri (maí 1993) og lokun yfirdráttar-
möguleika ríkissjóðs í Seðlabankanum
(1992/93) og myndun virks peninga-
markaðar (1993).
Allar þessar breytingar gera tengslin
milli stefnunnar í gengis- og peninga-
málum æ nánari, þar til vart verður skil-
ið á milli. Það er hins vegar of sagt í lok
kaflans um peningamál „að tenging ís-
lensks fjármagnsmarkaðs við erlenda
markaði hefur í för með sér að bæði
vextir og gengi krónunnar verða að
miklu leyti ákveðin af alþjóðamarkaði".
Það rétta er að þegar fjármagnsflutning-
ar til og frá landinu eru fullkomlega
óheftir ráðast vextir af alþjóðlegum
vöxtum ef gengið er fast. Vilji stjórnvöld
fylgja sjálfstæðri vaxtastefnu verður
gengið því að vera hreyfanlegt.
Ofangreindar breytingar endur-
speglast ekki nema að hluta í köflunum
um gengismál, enda hefðu þá gengis- og
peningamálin líklega verið saman í kafla
og gengismálin hefðu ekki verið sérstak-
ur kafli í utanríkisviðskiptum, þar sem
breytingarnar fela í sér að gengi og vextir
tengjast beinna en áður og að gengið
ákvarðast í ríkari mæli af fjár-
magnsflutningum en áður en mikilvægi
eiginlegra utanríkisviðskipta minnkar.
Sigurður misskilur illilega niðurstöð-
ur tölfræðirannsókna Guðmundar
Guðmundssonar á eftirspurn eftir pen-
ingum.4 Hann virðist ekki átta sig á að
með því að láta vöxt peningamagns ráð-
ast af hlutfalli peningamagns og lands-
framleiðslu á fyrra tímabili er tryggt að
peningamagn vex til lengri tíma litið og
að öðru óbreyttu jafnmikið og hagvexti
og verðbólgu nemur, sem fellur mjög vel
að kenningum um þetta efni, öfugt við
það sem Sigurður heldur. Samkvæmt
rannsókn Guðmundar ræðst jafnvægis-
hlutfall peningamagns og landsffam-
leiðslu af raunvöxtum, þ.e. því hærri
sem raunvextir eru því hærra er jafn-
vægishlutfallið. Peningamagn getur því
á löngu árabili vaxið hraðar en nafnvirði
landsffamleiðslu meðan hlutfallið er að
aðlagast hærri raunvöxtum án þess að
það sé á neinn hátt merki um peninga-
þenslu. Þetta er fyrsta meginástæða þess
að ekki er hægt að hafa fastan vöxt pen-
ingamagns sem keppikefli við stjórn
peningamála. Önnur ástæðan felst í því
að hér er um eftirspurnarjöfnu að ræða,
þ.e. að orsakasambandið er ffá verðlagi
til peningamagns en ekki öfugt. Þriðja
ástæðan felst svo í því að yfirvöld pen-
ingamála hafa ekki tök á að stýra með
þolanlegu móti breiðum peningastærð-
um eins og MS^, sem hafa nánast sam-
band við verðlag eða nafnvirði
landsframleiðslu. M.a. af þessum ástæð-
um er stöðugleiki í gengismálum eitt
helsta viðmið stefnunnar í peningamál-
um hér á landi.
Niðurstöður
Bókin Haglýsing íslands er mikilvægt
framlag til efhahagsumræðu og kennslu
á íslandi. Þrátt fyrir vissa agnúa, sem að
hluta til hefur verið fjallað um hér, og
einstaka beinar skekkjur,6 á bókin erindi
til þeirra sem hafa áhuga á íslenskum
efnahagsmálum. Hún mun væntanlega
einnig nýtast vel við kennslu. Þá er rétt
að geta þess að bókin er vel skrifuð og
textinn er yfirleitt lipur og læsilegur. Ég
vonast því til að bókin slái nægilega í
gegn til að eftir nokkur ár verði talin
þörf á nýrri útgáfu, eins og raunin varð
með bók Ólafs Björnssonar á sínum
tíma, og þá má bæta úr ýmsu því sem ég
hef bent hér á. Bókin á það skilið því
mikil og góð vinna liggur að baki hennar.
118
TMM 1994:2