Bókasafnið - 01.06.2014, Qupperneq 5

Útdráttur
Fjallað er um þróun fræðigreinarinnar bókasafns­
fræði hér á landi, síðar bókasafns­ og upplýsingafræði
til þess tíma er heiti hennar varð upplýsingafræði. Spurt
er hvers vegna og hvernig bókasafnsfræðin varð til hér
á landi? Og hvernig námsframboði í upplýsingafræði,
sem eingöngu verður í boði á meistarastigi í framtíðinni
verði best háttað við þær aðstæður sem ríkja þegar
greinin er skrifuð. Lagt er til að annars vegar verði lögð
áhersla á afstrakt sérhæfingu á kjarnasviðum greinar­
innar, þekkingu sem nýtist á víðum vettvangi við kerfis­
bundna vistun þekkingar ﴾ekki aðeins á bóka­ og
skjalasöfnum﴿ og hins vegar að mynda tengsl við aðrar
fræðigreinar til þess að útskrifa nemendur sem hafa
haldgóða þekkingu á sem fjölbreyttustum efnissviðum.
Niðurstöður rannsókna og viðburða í þróun fræði­
greinarinnar voru greindar samkvæmt EET ﴾Ecological­
evolutionary theory﴿, kenningunni um kerfi fagstétta
﴾The system of professions﴿ og miðilskenningunni
﴾Medium theory﴿. Drepið er á áhrif miðlunarmenningar á
atvinnumenningu og tengsl atvinnuhátta við miðlun
þekkingar hér á landi. Þau tengsl hafa haft áhrif á þróun
fræðigreinarinnar. Umfjöllunin er að mestu byggð á
tveimur megin þáttum doktorsritgerðar höfundar. Annars
vegar könnunum á breytingum á þjónustueiningum og
mannafla 1989 og 2001 í bóka­ og skjalasöfnum og hins
vegar könnun á breytingum á fjölda og gerð útgáfuein­
inga þekkingar sem til varð hér á landi á síðari helmingi
20. aldar. Þróun þessara þátta á rannsóknartíma tengd­
ist breytingum á atvinnuháttum þjóðarinnar sem leitt
hafa til stóraukinnar þarfar fyrir ritaða þekkingu og upp­
lýsingar til atvinnutengdra nota. Sú þróun hefur leitt til
aukinnar eftirspurnar eftir bókasafns­ og upplýsinga­
fræðingum til vinnu við skipulag geymdar og miðlun rit­
aðrar þekkingar og upplýsinga. Þessi þróun er lauslega
borin saman við þróun þessara þátta í Bandaríkjum
Norður Ameríku ﴾BNA﴿ þar sem höfundur bjó um
nokkurra ára skeið og tók meistarapróf í fræðigreininni.
1 Inngangur
Fjallað er um þróun fræðigreinarinnar bókasafns­
fræði hér á landi. Bókasafnsfræðin var í fyrstu kennd
sem aukafag en síðar einnig sem aðalfag til BA gráðu.
Síðar varð heiti hennar bókasafns­ og upplýsingafræði,
sem kennd var til BA, MA og MLIS gráðu. Umfjöllunin
nær frá þeim tíma er þörf skapaðist fyrir menntað starfs­
fólk á bókasöfnum til þess tíma er fræðigreinin var færð
á meistarastig eingöngu og heiti hennar breytt í upplýs­
ingafræði. Drepið er á áhrif miðlunarmenningar á
atvinnumenningu og tengsl atvinnuhátta við miðlun
þekkingar hér á landi. Þau tengsl hafa haft áhrif á þróun
fræðigreinarinnar. Umfjöllunin er byggð á tveimur megin
þáttum doktorsritgerðar höfundar ﴾Stefanía Júlíusdóttir,
2013a﴿. Annars vegar könnunum á breytingum á þjón­
ustueiningum og mannafla 1989 og 2001 í bóka­ og
skjalasöfnum og hins vegar könnun á breytingum á
fjölda og gerð útgáfueininga þekkingar sem til varð hér á
landi á síðari helmingi 20. aldar. Þróun þessara þátta á
rannsóknartíma er talin tengjast breytingum á atvinnu­
háttum þjóðarinnar sem leitt hafa til stóraukinnar þarfar
fyrir ritaða þekkingu og upplýsingar til atvinnutengdra
nota, jafnt útgáfurita sem skjala. Hún hefur einnig leitt til
aukinnar eftirspurnar eftir bókasafns­ og upplýsinga­
fræðingum til vinnu við skipulag geymdar og miðlun rit­
aðrar þekkingar og upplýsinga, bæði útgáfurita og
skjala. Þróunin hér á landi er lauslega borin saman við
Frá bókasafnsfræði til upplýsingafræði:
þróun fræðigreinar, þörf á menntun
Ritrýnd grein
Dr. Stefanía Júlíusdóttir
Stefanía Júlíusdóttir hefur lengst af starfað sem lektor í bókasafns­ og upplýs­
ingafræði við Háskóla Íslands og stundakennari fyrir þann tíma. Hún var áður
forstöðumaður á Bókasafni Rannsóknastofnunar byggingariðnaðarins, Bóka­
safni Landlæknisembættisins, Bókasafni Landspítala ­ Háskólasjúkrahúss og
vann jafnframt að doktorsrannsókninni í lausamennsku í nokkur ár. Stefanía er
með BA próf frá Háskóla Íslands í bókasafnsfræði og líffræði, MS próf frá Col­
umbia University in the City of New York og doktorspróf frá Háskóla Íslands í
bókasafns­ og upplýsingafræði 2013.