Són - 01.01.2004, Síða 52

GUNNAR SKARPHÉÐINSSON52
öðrum vargur’. 3 tungan leikur við tanna sár: málshátturinn á sér latneska
samsvörun: lingua locum tangit, in quo dentem dolor angit, þ.e. tungan snertir
staðinn þar sem sársauki angrar tönnina.41 4 trauðla er gengt á ís of vár: til er
máltækið valt er að treysta vorísum. Öll vísuorðin fjögur brýna því fyrir mönn-
um nauðsyn varúðar í einhverjum skilningi og boðskapur 74. vísu
„Hávamála“ er áþekkur, menn eiga að sýna gætni, veður eru oft válynd að
haustlagi. 5 mjög fár er sér ærinn einn: Möbius42 bendir á nokkrar hliðstæður,
t.d. fár er sér fullnógur. 6 eyvit týr þótt skyndi seinn: sbr. t.d. aldrei skyldi seinn maður
flýta sér. eyvit fn.: ‘ekkert, ekki neitt’. týr (frsh.et.nt.) af tjóa: ‘gagna, stoða’.
7 göfgast mætti af gengi hver: þennan málshátt er einnig að finna í 26. vísu
„Háttatals“ Snorra en sú vísa er raunar dæmi um orðskviðuhátt: vex hver af
gengi. gengi (hvk.) merkir oftast ‘fylgd’ eða ‘föruneyti’ en einnig ‘velgengni’
og ef til vill er merkingin sú hér. Finnur Jónsson43 þýðir með ‘lykke’. 8 gerva
þekki eg sumt hve fer: ‘ég þekki fullkomlega hvernig fer um suma hluti’.
Lokavísuorðið gefur eitt og að annað í skyn og Möbius44 endursegir: ‘ich
weis recht wol wie liebes-not schmerzt.’
1 afli of deilir síst við sjá: sbr. t.d.
‘enginn hefir afl við ægi’.
Guðbrandur Vigfússon45 benti
á skyldleika við 8. og 9. vísu í
„Sonatorreki“ en þar harmar
Egill Skalla-Grímsson að eiga
ekki „sakar afl við sonar bana“.
2 Sörli sprakk af gildri þrá: Ekki er
ljóst við hvaða Sörla er átt.
Nafnið er fremur fátítt til forna
en frægur er þó sonur Guðrúnar
Gjúkadóttur sem bar þetta nafn. Við hann er þó ekki átt. Orðalagið er líkt og
í 49. kap. „Gylfaginningar“ þar sem sagt er frá því að lík Baldurs var borið
út á skip hans en er kona hans, Nanna Nepsdóttir, sá það „þá sprakk hún af
harmi og dó.“ Reidar Christiansen46 telur að Sörli sé sama hetjan og frá er
sagt í gelísku sagnakvæði sem heitir „The Vision of Seurlus of Dobhair“.
13
41 Carmina Medii Aevi II/2 (1969:735).
42 Möbius (1873:31).
43 Den norsk-islandske skjaldedigtning B II (1915:141).
44 Möbius (1873:31).
45 Corpus poeticum boreale II (1883:366).
46 Christiansen (1924:55 og 1931:413–416).
Afli of deilir síst við sjá.
Sörli sprakk af gildri þrá.
Stundum þýtur í logni lá.
Litlu verr að eg ráða fá.
Mörgum þykir fullgott fé.
Frænuskammur er hinn deigi lé.
Kvæðið skal með kynjum allt.
Konungs morgunn er langur ávallt.