Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2011, Síða 42

42
Svava Björg Mörk og Rúnar Sigþórsson
Stofnanagreind
Greindirnar eru háðar hver annarri þótt
þær séu sjálfstæðar og til þess að þær geti
unnið saman þarf stofnanagreindin að
vera til staðar (MacGilchrist o.fl., 2004).
Það eru einkum fjórir þættir sem einkenna
þessa greind: Sameiginleg gildi, heildarsýn,
aðlögunarhæfni og tengslanet. Eins og hefur
komið fram hér á undan er mikilvægt að
skólasamfélagið byggi upp sameiginleg
gildi, hafi hæfileikann til að sjá og skynja
heildarmyndina, upplifi sig sem hluta
af stærri heild og sé fært um að aðlagast
þróun og leita sér þekkingar (Schaps, 2003;
Senge, Cambron-McCabe, Lucas, Smith,
Dutton og Kleiner, 2000).
Aðgerðir
Til þess að sýnin endurspeglist í starfinu
þarf að finna leiðir til að útfæra hana. Sam-
kvæmt MacGilchrist og félögum (2004)
miða sex af skólagreindunum að þessu:
Samhengisgreind, aðgerðagreind, tilfinn-
ingagreind, samvirknigreind, ígrundunar-
greind og kennslufræðigreind. MacGilc-
hrist og félagar skilgreina samhengis-
greindina sem hæfni skólasamfélagsins
til að skynja sig sem hluta af stærri heild.
Skólasamfélag sem byggir upp slíka hæfni
skynjar samfélagið og breytingar þess,
fylgist með landsmálum, kemur upp
tengslaneti innanlands og utan og fylgist
með nýjungum í menntamálum og því
sem snýr að velferð barna og kennara.
Skólasamfélag sem býr yfir þessari greind
áttar sig á því að skóli er ekki einangrað
fyrirbæri heldur hluti af samfélagi og
menningu hvers tíma (Lewin-Benham,
2006; Schaps, 2003).
Aðgerðagreindin er einn af lykilþáttum
þess að koma sýn skólans í framkvæmd.
Gera þarf áætlanir til skemmri og lengri
tíma um það hvernig skuli útfæra sýnina
(MacGilchrist o.fl., 2004). Skilgreina þarf
þær breytingar sem þörf er á og setja þær
í forgangsröð. Einnig þarf að skilgreina
hlutverk leiðtoga innan skólans og dreifð
forysta er mikilvæg þannig að hún verði
hlutverk allra innan skólans og hafa þarf
í huga að samvinna er lykillinn að fram-
förum (Fullan, 2002; Lambert, 2002).
Tilfinningagreind felur í sér þætti á
borð við sjálfsþekkingu, skilning á öðrum
og stjórn á tilfinningum (MacGilchrist
o.fl., 2004). Sjálfsvitund felst í raun í því
að byggja upp sameiginlega sýn, því lær-
dómssamfélagið í heild þróast eingöngu
í gegnum einstaklinga sem læra þótt nám
einstaklinga sé í sjálfu sér ekki trygging
fyrir því að stofnunin í heild læri. Það velt-
ur líka á góðum stjórnanda að gera skóla-
menninguna þannig að umhyggja, virðing
og traust séu áþreifanlegir þættir í henni
(Nieto, 2009; Senge, 1990/2006).
Til að innleiða samvirknigreindina í
skólasamfélagið þarf að hafa í huga að það
sem er gert er líklegra til að festast í sessi en
það sem er sagt. Stjórnandi sem er tilbúinn
til samvinnu við starfsfélaga sína og sýnir
það í verki er líklegri en aðrir til að ná ár-
angri (Barth, 2006). Það er fjarri því að vera
auðvelt að byggja upp samfélag sem ein-
kennist af samvirkri fagmennsku (Trausti
Þorsteinsson, 2003). Það krefst oftar en
ekki breytinga á hugsun, starfsháttum og
menningu sem endurspegla vilja til að
vinna með öðrum: kennurum, foreldrum,
nemendum og öðrum fagaðilum.