Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2011, Síða 85

85
Kyngervi raunvísinda: Námsval og aðstæður kvenna í hefðbundnum karlagreinum við Háskóla Íslands
á fundum. Einnig eru konur líklegri en
karlar til að finnast samband sitt við leið-
beinanda vera nemanda-kennarasamband
en karlar upplifa það frekar sem jafningja-
samband. Goodman (2002) kemst að svip-
aðri niðurstöðu í rannsókn sinni á konum
í verkfræði. Konurnar hættu frekar í verk-
fræði vegna þess að akademískt umhverfi
dró úr þeim og þeim fannst þær ekki til-
heyra hinu stærra samfélagi verkfræðinga.
Konur hætta líka vegna þess að þeim leið-
ist eða verða fyrir vonbrigðum með nám-
skrána, hvernig kennslan er, þeim finnst
andrúmsloftið í greininni ópersónulegt og
þær hverfa frá vegna þess að þær missa
sjálfstraustið í andrúmslofti sem einkenn-
ist af samkeppni.
Rannsóknir Guðrúnar Geirsdóttur
(2008) á námskrám ákveðinna háskóla-
greina benda til þess að hver háskólagrein
hafi ákveðna orðræðu þar sem finna má
ólík markmið með kennslu og ólík við-
horf til þeirra hlutverka sem nemendur og
kennarar gegna. Guðrún bendir á að há-
skólakennarar gegni stóru hlutverki þegar
námskrá staðbundinna greina er mótuð og
að orðræða greinanna sé mikið til mótuð
af hugmyndum kennaranna frá eigin há-
skólatíð, samskiptaháttum, menningu
innan greinanna og kennslureynslu. Nem-
endur tileinka sér ekki bara ákveðna þekk-
ingu og færni heldur líka rannsóknarað-
ferðir, tungutak, orðræðu, gildi og reglur
sem eru hluti af sjálfsmynd námsgreinar-
innar. Þannig mótast ákveðinn menn-
ingarhópur sem deilir sýn á aðferðafræði,
kenningar, tækni og viðfangsefni (Guðrún
Geirsdóttir, 2004). Schiebinger (1999) hefur
bent á að margar konur sem feta inn í heim
raunvísinda hafi enga löngun til þess að
rugga bátnum, þær verði oft mjög íhalds-
samar og berjist gegn breytingum og falli
þannig inn í þá staðalmynd sem raun-
vísindin eru þekkt fyrir. Nemendur sam-
lagast þannig þeirri menningu sem ríkir
og véfengja hana ekki.
Í greinum tengdum raunvísindum virð-
ist ríkja stofnanabundin karllæg menn-
ing þar sem karlar njóta meiri virðingar
en konur og ímynd greinanna gefur ekki
rými fyrir konur og kvenleika (Greenfield
o.fl., 2002; Henwood, 2000; Letts, 2001; Ste-
pulevage og Plumeridge, 1998). Þá hefur
komið fram að skoða þurfi til að mynda
námskrá og kennsluhætti innan skólanna
þar sem konur og karlar hafa mismunandi
reynslu af menningunni (Fox, 2001; Good-
man, 2002; Margolis o.fl., 2000). Fáar slíkar
rannsóknir hafa verið framkvæmdar hér-
lendis. Í tengslum við átaksverkefni um
jafnara námsval kynjanna, sem Háskóli
Íslands stóð fyrir á árunum 2000–2002,
komu fram vísbendingar um að ímynd
verkfræðinnar væri karllæg, að það vanti
kvenfyrirmyndir í greinunum og að kon-
ur láti ótta við stærðfræði hindra sig í að
velja nám á þessu sviði (Erla Hulda Hall-
dórsdóttir, 2004). Með þetta í huga er brýnt
að rannsaka nánar hvort konur og karlar
upplifa menningu þeirra námsgreina þar
sem karlar eru í meirihluta með ólíkum
hætti.
Aðferð
Til að kanna hvaða hindranir og hvatar
væru í vegi kvenna og karla sem völdu
nám á sviði raunvísinda og hvort kynin