Peningamál - 01.07.2008, Qupperneq 10

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
10
heldur ekki í við verðbólgu getur verið mjög erfitt og kostnaðarsamt
að stöðva hann. Útbreiddur misskilningur er að einhver náttúruleg
takmörk séu fyrir því hversu mikið gengi gjaldmiðils geti fallið áður en
markaðsöflin leiðrétta kúrsinn. Því fer fjarri að þetta eigi almennt við,
sérstaklega þegar markaðsbrestir takmarka getu fjárfesta til að kaupa
eignir í viðkomandi gjaldmiðli þegar þeir telja virði gjaldmiðils van-
metið. Misskilningurinn felst í því að rugla saman nafn- og raungengi.
Ef verðlag og laun aðlagast fljótt lægra gengi eru engin slík takmörk
fyrir hendi, eins og öllum ætti að vera ljóst sem þekkja áratuga sögu
stöðugrar virðisrýrnunar krónunnar. Þegar verðbólga er orðin mjög
mikil getur hún nærst af sjálfri sér nánast óháð efnahagsástandi að
öðru leyti. Að endingu getur aðeins seðlabanki með aðhaldssamri
peningastefnu stöðvað slíka þróun og varðveitt gildi gjaldmiðils til
lengri tíma litið.
Seðlabankinn hefur þau tæki sem þarf
Minnkandi framboð á erlendu lánsfé þýðir að tímabundið var óhjá-
kvæmilegt að gengi krónu lækkaði, verðbólga ykist og samdráttur í
efnahagslífinu yrði meiri en ella. Það er meginhlutverk peningastefn-
unnar að sjá til þess að aðlögunin eigi sér stað án þess að skapa við-
varandi verðbólguvanda. Þrátt fyrir markaðsbresti hefur Seðlabankinn
þau tæki sem duga, þótt leiðin verði vissulega torsóttari og aðlögunin
harkalegri en ella. Því fyrr sem verðbólgan hjaðnar og verðbólguvænt-
ingar fá kjölfestu, því fyrr er unnt að miða peningastefnu við önnur
markmið, t.d. að koma í veg fyrir óþarflega mikinn samdrátt og að
lokum styðja við efnahagsbata. Þótt mörgum þyki nóg um stýrivexti
Seðlabankans eru þeir mjög áþekkir stýrivöxtum í öðrum löndum sem
glíma við svipaðan verðbólguvanda og að teknu tilliti til verðbólgu má
færa rök fyrir því að þeir ættu að vera hærri.
Heimildir: Reuters EcoWin, Seðlabanki Suður-Afríku, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-8
Stýrivextir Seðlabanka Íslands
og nokkurra nýmarkaðsríkja
Daglegar tölur 1. janúar 2003 - 20. júní 2008
%
Ísland
Chile
Brasilía
Tyrkland
Suður-Afríka
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
200820072006200520042003