Peningamál - 01.07.2008, Síða 37

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
37
1. Sjá nánari umfjöllun um erlenda stöðu þjóðarbúsins í grein eftir Daníel Svavarsson í
Peningamálum 2008/1, bls. 89-99.
Hrein erlend staða versnaði mjög á fyrsta fjórðungi ársins
Hrein staða þjóðarbúsins við útlönd var neikvæð um 2.212 ma.kr. í lok
fyrsta ársfjórðungs 2008 og hefur versnað mikið frá ársfjórðungnum á
undan. Erlendar eignir jukust um 1.279 ma.kr. eða 20% m.v. ársfjórð-
unginn á undan en erlendar skuldir jukust um 1.907 ma.kr. eða 24% á
sama tíma. Þessa aukningu má að mestu leyti rekja til gengislækkunar
krónunnar, þ.e.a.s. hækkunar á verði erlendra gjaldmiðla um tæplega
30% á milli tímabila.
Af erlendum eignum jókst erlend skuldabréfaeign hlutfallslega
mest eða um 32% og fjáreign í formi lána um 29%. Gjaldeyrisforði
Seðlabankans jókst um 35% frá árslokum 2007 í krónum talið. Á
skuldahliðinni var aukning erlendra skammtímalána hlutfallslega
mest eða sem nam 60% á milli ársfjórðunga. Erlend langtímalán juk-
ust einnig töluvert eða um 25% og skuldabréfaeign erlendra aðila á
Íslandi jókst um 26%. Á sama tíma dróst hlutabréfaeign erlendra aðila
á Íslandi saman um 24%.
Þess ber að geta að bein fjármunaeign Íslendinga erlendis og
erlendra aðila hérlendis er færð á bókfærðu virði samkvæmt alþjóð-
legum stöðlum. Almennt er hins vegar gert ráð fyrir að eignaverð
hækki til lengri tíma litið og ef hlutfall beinnar fjárfestingar er hátt í
erlendri stöðu þjóðarbúsins er líklegt að opinberar hagtölur um hreina
erlenda stöðu endurspegli ekki fyllilega markaðsverðmæti erlendra
eigna og skulda. Niðurstöður greiningar sem birt var í grein eftir Daníel
Svavarsson í síðustu Peningamálum benda til þess að áætlað mark-
aðsvirði bæði beinnar erlendrar fjármunaeignar á Íslandi og beinnar
fjármunaeignar Íslendinga erlendis séu að meðaltali rúmlega tvöfalt
skráð bókfært virði. Erfitt er þó að staðreyna það mat á markaðsvirði
þar sem óskráð félög eru ekki seld á skráðum markaði.1
Mikil óvissa um þróun þáttatekna á komandi misserum
Þróun hreinna þáttatekna á komandi misserum er háð mikilli óvissu.
Halli á jöfnuði þáttatekna mun vera töluverður næstu árin, en hversu
mikill hann verður ræðst af verðmæti þeirra eigna sem innlendir aðilar
hafa keypt erlendis undanfarin ár. Næsta víst er að vaxtajöfnuður-
inn verður óhagstæðari. Vaxtagjöld af miklum erlendum skuldum
þjóðarbúsins munu aukast, líklega meira en vaxtatekjur af eignum,
auk þess sem hrein skuldastaða var neikvæð um sem nemur 309%
af landsframleiðslu í lok fyrsta ársfjórðungs 2008. Meiri óvissa ríkir
um þróun ávöxtunar erlendrar hlutafjáreignar í eigu innlendra aðila.
Hlutabréfaverð hefur víðast hvar lækkað töluvert á þessu ári. Líklegt
er að ávöxtun erlendrar hlutafjáreignar verði lítil á árinu. Arðsemi inn-
lendra fyrirtækja hefur einnig áhrif á þáttatekjur þar sem arðgreiðslur
til erlendra hluthafa teljast til gjalda. Góð arðsemi íslenskra fyrirtækja í
eigu erlendra aðila hefur því alla jafna neikvæð áhrif á þáttatekjujöfn-
uð. Þrátt fyrir að almennt sé búist við versnandi afkomu ýmissa fyr-
irtækja, er gert ráð fyrir góðri afkomu álfyrirtækja í ljósi hás álverðs
á heimsmarkaði og er stærstur hluti beinnar fjármunaeignar erlendra
Mynd VII-4
Hreinar erlendar vaxtagreiðslur
1. ársfj. 1997 - 1. ársfj. 2008
% af VLF
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Hreinar vaxtagreiðslur, % af VLF (v. ás)
Hreinar vaxtagreiðslur (h. ás)
Ma.kr.
-20
-18
-16
-14
-12
-10
-8
-6
-4
-2
0
-50
-45
-40
-35
-30
-25
-20
-15
-10
-5
0
‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99‘98‘97
Mynd VII-5
Arður af fjárfestingu
1. ársfj. 2001 - 1. ársfj. 2008
Ma.kr.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Endurfjárfestur hagnaður
Arðgreiðslur
Vextir hluthafalána
Endurfjárfestur hagnaður erlendra aðila innanlands
Arðgreiðslur erlendra aðila innanlands
Vextir hluthafalána erlendra aðila innanlands
Nettó endurfjárfestur hagnaður
-500
-400
-300
-200
-100
0
100
200
300
400
500
600
700
20082007200620052004200320022001