Peningamál - 01.07.2008, Síða 65

F JÁRMÁLAMARKAÐIR
OG AÐGERÐIR SEÐLABANKANS
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
65
ast erlendis. Undirliggjandi vandamál eru þó að vissu leyti hin sömu.
Meðal þátta sem draga úr virkni markaðarins á tímum lausafjárþurrðar
á alþjóðlegum fjármálamörkuðum er aukin mótaðilaáhætta. Bankar
eru ekki reiðubúnir að lána hver öðrum án veða. Á tímum efnahags-
samdráttar aukast jafnframt afskriftir útlána og fjármálastofnanir búa
sig undir að verja eiginfjárhlutföll sín. Kaup banka á innstæðubréfum í
Seðlabankanum hafa ekki áhrif á eiginfjárhlutföll þeirra en óveðtryggð
útlán á millibankamarkaði hafa, að öllu jöfnu, neikvæð áhrif á eiginfjár-
hlutföllin. Mikil óvissa um það hve lengi núverandi rót á fjármálamörk-
uðum mun vara hefur einnig í för með sér að bankar og önnur fjár-
málafyrirtæki reyna eftir megni að verja og efl a lausafjárstöðu sína.
Aðgengi íslenskra banka að erlendu lánsfé enn takmarkað
Skuldatryggingarálag íslensku bankanna hækkaði stöðugt framan
af ári allt fram undir lok mars þegar það náði hámarki. Á þeim tíma
stóð skuldatryggingarálag Glitnis og Kaupþings í um 10 prósentum
en álag Landsbankans var nokkru lægra eða um 8 prósentur. Upp úr
því fór álagið á íslensku bankana hratt lækkandi fram í byrjun maí
þegar það hélst tiltölulega stöðugt. Álagið tók að hækka á ný í byrjun
júní í samræmi við hækkun annarra evrópskra fjármálafyrirtækja og er
það til marks um að áhættufælni fari almennt vaxandi að nýju.2 Hátt
skuldatryggingarálag bankanna og takmarkaður aðgangur að erlendu
lausafé hefur valdið því að markaður með gjaldeyrisskiptasamninga
starfar ekki eðlilega. Vaxtamunur sem íslensku viðskiptabankarnir gátu
áður boðið erlendum fjárfestum hefur horfi ð. Útgáfa jöklabréfa hefur
því að mestu legið niðri þar sem erlendir fjárfestar eiga fárra kosta völ
til að verjast gjaldmiðlaáhættu.3
Skuldabréfamarkaður
Miklar sveifl ur ávöxtunarkröfu einkenndu óverðtryggða skuldabréfa-
markaðinn á fyrri hluta ársins. Óvissa markaðsaðila um verðbólgu-
horfur samfara gengislækkun krónunnar á þar stóran þátt ásamt
takmarkaðri dýpt óverðtryggða skuldabréfamarkaðarins. Eftirspurn
frá erlendum markaðsaðilum eftir stuttum ríkisbréfum í tengslum við
vaxta munarviðskipti hefur aukið enn frekar á sveifl urnar. Ávöxtunar-
krafa íbúðabréfa hefur sveifl ast minna en á ríkisbréfum þar sem leitnin
hefur verið niður á við á árinu.
Ríkissjóður hefur svarað mikilli eftirspurn eftir stuttum ríkisbréf-
um með sérstökum útboðum í fl okki ríkisbréfa á gjalddaga í desember
árið 2008 sem haldin voru í mars og maí. Í fyrra útboðinu voru seld
bréf í fl okknum fyrir rúma 7 ma.kr. að nafnverði og í hinu síðara 15
ma.kr. að nafnverði. Hinn 19. júní tilkynnti ríkisstjórnin um aukna út-
gáfu á stuttum ríkisbréfum fyrir samtals allt að 75 ma.kr. Ákveðið var
að bjóða til sölu 15 ma.kr. í fl okki RIKB 08 1212 og 10 ma.kr. í fl okki
RIKB 09 0602 í kjölfarið.
Eftirspurn eftir löngum ríkisbréfum hefur ekki verið eins mikil og
eftir stuttum ríkisbréfum enda meiri vaxtaáhætta í slíkum bréfum, sér-
Daglánavextir
Vextir yfir nótt
Stýrivextir
3 mánaða vextir á krónumarkaði
Viðskiptareikningsvextir
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd 4
Vextir á krónumarkaði og
stýrivextir Seðlabankans
Daglegar tölur 3. janúar 2007 - 20. júní 2008
%
12,0
12,5
13,0
13,5
14,0
14,5
15,0
15,5
16,0
16,5
17,0
17,5
20082007
2. Sjá nánari umfjöllun um skuldatryggingar íslensku viðskiptabankanna og verðlagningu
þeirra í viðauka 2 í skýrslu Seðlabankans, Fjármálastöðugleika 2008, bls. 64-69.
3. Sjá nánari umfjöllun í rammagrein III-1, bls. 19-20.
Heimildir: Bloomberg, Reuters.
Mynd 5
Skuldatryggingarálag íslenskra banka
og vísitala evrópskra fjármálafyrirtækja
Daglegar tölur 2. maí 2007 - 20. júní 2008
Punktar
Kaupþing
Glitnir
Landsbanki
Vísitala evrópskra fjármálafyrirtækja
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1.000
1.100
2007 2008