Glóðafeykir - 01.04.1984, Blaðsíða 13

GLÓÐAFEYKIR
13
1. Um leið og við gerumst félagsmenn í kaupfélagi erum við þar með
orðnir eigendur að félaginu, og höfum sama rétt og aðrir. Með atkvæði
okkar getum við, á nákvæmlega sama hátt og aðrir félagsmenn, haft
áhrif á stjórn og starfshætti félagsins. Þar gildir einu, hvort við eigum
fjármagn inni hjá félaginu, eða skuldum nokkra fjárupphæð. Hér
skilur á milli samvinnufélags og hlutafélags, þar sem atkvæðisréttur í
hlutafélagi fer eftir því fjármagni, sem hver og einn á í félaginu.
2. Ef rekstur kaupfélagsins skilar hagnaði, er tekjuafgangnum varið í
þágu félagsmanna, að hluta til í sjóði félagsins til eflingar starfsemi
þess, og að hluta til í viðskiptareikninga félagsmanna, í hlutfalli við
viðskipti þeirra við félagið.
3. Eignir félagsins verða ekki fluttar burtu af félagssvæðinu. Hér eru
glögg skil á milli samvinnureksturs og einkareksturs. Ef t.d.
kaupmaður í fámennu byggðarlagi telur sig ekki hafa hagnað af
verslunarrekstri sínum, getur hann hvenær sem honum sýnist söðlað
um og horfið á brott úr héraðinu. Hann skilur ekkert eftir, sem íbúum
þeirrar byggðar, er hann var búsettur í má að gagni koma um framtíð.
Hann hefur engum skyldum að gegna við fólkið, og hverfur á brott
með þann hagnað sem hann hefur haft af rekstrinum. Er það ekki
nákvæmlega það sama og gerðist fyrir einni öld, er erlendir kaupmenn
voru einráðir um alla verslun hér, og ráku hana í því augnamiði einu,
að arðræna landsmenn sem mest, og flytja gróðann úr landi?
Ég hef hér að framan farið nokkrum orðum um starfsemi
kaupfélaganna og gildi þeirra fyrir félagsmenn. Ég sagði áðan, að um
leið og við gerðumst félagsmenn í kaupfélagi hefðum við sama rétt og
aðrir félagsmenn. En við höfum líka skyldum að gegna við félagið.
Stundum heyrist það, að þessi eða hinn sé samvinnumaður aðeins í
orði kveðnu, hirði lítið um hinn félagslega þátt samvinnustarfsins, ef
hann telur sig hafa ábata af því að hafa viðskipti sín annars staðar.
Trúlega eru of margir því marki brenndir.
En spurningunni sem beint var til mín, vil ég að lokum svara þannig:
Kaupfélag er félag fólks, sem af fúsum og frjálsum vilja vill með
samhjálp og samvinnu létta sér og öðrum lífsbaráttuna, styðja við
bakið á þeim sem minna mega sín, og samfara því, að efla þann
félagsþroska, sem í öndverðu var svo ríkjandi meðal samvinnumanna.
Græðum saman mein og mein,
metumst ei við grannann.
Fellum saman stein við stein,